محمد حسین بیات
چکیده
بررسی مفهوم ولایت در تصوف و عرفان اسلامی و شیعه، با تکیه بر آیات و روایات، مسأله اصلی این مقاله است. هدف این است تا وجوه اشتراک و تفاوت‌های دیدگاه‌های عرفای اسلامی و شیعه را در مورد ولایت، با تمرکز بر نظرات ابن عربی و علمای برجسته شیعه مانند علامه طباطبائی، نشان دهد. این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده و از آیات، روایات و منابع ...
بیشتر
بررسی مفهوم ولایت در تصوف و عرفان اسلامی و شیعه، با تکیه بر آیات و روایات، مسأله اصلی این مقاله است. هدف این است تا وجوه اشتراک و تفاوت‌های دیدگاه‌های عرفای اسلامی و شیعه را در مورد ولایت، با تمرکز بر نظرات ابن عربی و علمای برجسته شیعه مانند علامه طباطبائی، نشان دهد. این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده و از آیات، روایات و منابع معتبر از هر دو مکتب بهره گرفته است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که بنیاد تفکر شیعی و عرفان اصیل در امر ولایت بر آیات و روایات متکی است. با این حال، دیدگاه عرفا و شیعه از جهاتی با یکدیگر مشابه و از جهاتی متفاوت است. از دیدگاه هر دو مکتب، ولایت اصلی متعلق به خداوند است و ولایت انبیا، ائمه و اولیای الهی به عنوان تجلی این ولایت الهی در نظر گرفته میشود. نتیجه این مقاله نشان میدهد که آیات قرآنی نقش مهمی در شکل‌گیری مفهوم وحدت وجود در تصوف داشته‌اند و به طور مشابه، تفکر شیعی نیز تأثیر زیادی بر برداشت متصوفه از ولایت دارد. در اندیشه شیعی، امامت یکی از مباحث پایهای است و اسلام حقیقی را تنها با وجود امام معصوم و ولی خدا می‌توان تصور کرد
عبدالرحیم سلیمانی بهبهانی؛ مهدی نجفی مقدم
چکیده
قاعدۀ لطف جایگاه مهمی در علم کلام امامیه داشته و در اثبات برخی مسائل مهم کلامی به این قاعده استناد شده است. مسأله پژوهش حاضر این است که قاعدۀ لطف در کلام امامیه، با چه شبهاتی روبهرو بوده و موضع متکلمان در مواجهه با این شبهات چه بوده است؟ و هدف پژوهش، شناخت عمیق‌تر جایگاه قاعده لطف در تاریخ کلام امامیه است. یافتههای این پژوهش، که ...
بیشتر
قاعدۀ لطف جایگاه مهمی در علم کلام امامیه داشته و در اثبات برخی مسائل مهم کلامی به این قاعده استناد شده است. مسأله پژوهش حاضر این است که قاعدۀ لطف در کلام امامیه، با چه شبهاتی روبهرو بوده و موضع متکلمان در مواجهه با این شبهات چه بوده است؟ و هدف پژوهش، شناخت عمیق‌تر جایگاه قاعده لطف در تاریخ کلام امامیه است. یافتههای این پژوهش، که با رویکرد تاریخی- تطوری و روش توصیفی تحلیلی سامان یافته، سه دورۀ متمایز برای قاعدۀ لطف در مواجهه با شبهات را نشان میدهد: دورۀ تکوین (دوره پیش از شیخ مفید)، دورۀ رشد و توسعه (دورۀ شیخ مفید تا ابتدای قرن یازدهم)، و دورۀ تردید (از قرن یازدهم تا زمان حاضر). در دورۀ تکوین، به جز ابن نوبخت، سایر متکلمان نگاه استقلالی به قاعدۀ لطف نداشتند، و تنها شبهه‌ای که در کتاب «الیاقوت» ابن نوبخت درباره وجوب قاعده لطف مطرح، و به آن پاسخ داده شده، شبهه عبث‌بودن لطف است. در دوره رشد و توسعه، با بسط و تفصیل مباحث مربوط به قاعدۀ لطف، شبهات متعددی بر این قاعده وارد شد، که البته متکلمان این شبهات را پاسخ داده و از قاعدۀ لطف دفاع کردند. ویژگی دورۀ تردید اولاً شبهات جدید و تردیدهایی است که در آثار غیر کلامی- به ویژه آثار اصول فقهی- طرح شده است، و ثانیاً اینکه برخی متکلمان بعد از ذکر برخی شبهات، به آنها پاسخ نداده‌اند و گویی در اعتبار این قاعده دچار تردید شده‌اند
اسماعیل اثباتی
چکیده
سیّد ابوالفضل برقعی از چهرههای منتقد شیعی است که تمایلات زیادی به تفکرات قرآن بسندگی دارد. «کَسر الصَنَم» در نقد اصول کافی از آثار او است. (مساله) برقعی ضمن رد احادیث «اثنی عشریه» به نقد حدیث لوح جابر پرداخته است. حدیث لوح از احادیث مشهوری است که دلالت بر معرفی و تعیین 12 امام از سوی خداوند در زمان رسول اکرم (ص) دارد. (هدف) ...
بیشتر
سیّد ابوالفضل برقعی از چهرههای منتقد شیعی است که تمایلات زیادی به تفکرات قرآن بسندگی دارد. «کَسر الصَنَم» در نقد اصول کافی از آثار او است. (مساله) برقعی ضمن رد احادیث «اثنی عشریه» به نقد حدیث لوح جابر پرداخته است. حدیث لوح از احادیث مشهوری است که دلالت بر معرفی و تعیین 12 امام از سوی خداوند در زمان رسول اکرم (ص) دارد. (هدف) این نوشتار تلاشی است برای بررسی، نقد و پاسخ به اشکالات برقعی (روش) با روش تحلیلی توصیفی. (یافتهها) مهمترین مشکل این روایت از نظر برقعی ضعف سند آن است که با توجه به اسناد متعدد این روایت و صحت برخی از طرق آن این نقص وارد نیست. اشکال مخالفت حدیث با تاریخ ناشی از برداشت اشتباه از روایت و تصور ملاقات جابر با امام صادق (ع) است که در پرتو فهم صحیح روایت برطرف میشود. (نتیجه) روایت جابر یک روایت منفرد نیست، و از طرق گوناگون نقل شده و تعارضی بین نقلهای آن و سایر متون روایی و اصول مکتب تشیع وجود ندارد و از این رو معتبر و قابل قبول است.
علی کربلائی پازوکی؛ علی بصیرت؛ صالح حسن زاده؛ حسام الدین خلعتبری
چکیده
وحی، اساسِ شکل‌گیری کتب مقدس (از جمله قرآن و عهدین) و مبنای ساختار ادیان الهی است. برخی روشنفکران معاصر، در تکاپوی یافتن پاسخ برای چالش‌های دین پژوهی و دینداری در مواجهه با دستاوردهای جدید بشری، با رویکرد معرفت‌شناسی و هرمنوتیکی به بررسی ماهیت وحی قرآن و نسبت آن با خدا و پیامبر (ص) پرداخته‌اند. از جمله آخرین نظریه آنان در مورد، رؤیانگاری ...
بیشتر
وحی، اساسِ شکل‌گیری کتب مقدس (از جمله قرآن و عهدین) و مبنای ساختار ادیان الهی است. برخی روشنفکران معاصر، در تکاپوی یافتن پاسخ برای چالش‌های دین پژوهی و دینداری در مواجهه با دستاوردهای جدید بشری، با رویکرد معرفت‌شناسی و هرمنوتیکی به بررسی ماهیت وحی قرآن و نسبت آن با خدا و پیامبر (ص) پرداخته‌اند. از جمله آخرین نظریه آنان در مورد، رؤیانگاری وحی است. هدف پژوهش حاضر این است که با بررسی شواهد موجود در عهدین نشان دهدکه ارتباط وحیانی پیامبران، از نوع خواب و رؤیا نبوده است؛ زیرا در عهدین شواهد متعددی، متعارض با مبناها و لوازم این نظریه یافت میشود. پژوهش حاضر در گردآوری مطالب، ازمنابع کتابخانهای و در تجزیه و تحلیل داده‌ها، از روش توصیفی-تحلیلی آمیخته با شیوه تطبیق انتقادی بهره گرفته است. یافته اینکه بر اساس این نظریه، وحی، خواب و رؤیا است و قرآن حکایت رؤیاهای رسولانه است و این کتاب معبّر میخواهد و نه مفسر، و آنان که در تفسیر کوشیدهاند، کار بیهوده کردهاند. لازمه چنین ادعایی این است که نه فقط قرآن، بلکه تورات و انجیل هم رؤیاهای رسولانۀ موسی و عیسی (ع) است و وحی تمام انبیاء نیز نوعی تأثیرپذیری از رؤیاهای آنان است. نتیجه آن است که رؤیاانگاری وحی، با قدر متیقن از تعریف و ماهیت وحی بر اساس فرازهای انجیل و تورات، مخالفت جدی دارد. بر اساس عهد عتیق ویژگی اصلی پیامبران دریافت وحی است و وحی سرشت زبانی دارد. لازم به ذکر است، بحث از اعتبار یا اصالت انجیل و تورات فعلی، در مدعای پژوهش مدخلیتی ندارد، زیرا وجود شواهدی در عهدین که خواب و رؤیا نبودن ارتباط انبیا با مبدأ غیب را اثبات کند، برای رد رؤیاانگاری وحی کافی است.
محمدرضا فرهمندکیا
چکیده
مسئله صفات الهی و رابطه آنها با ذات، یکی از مباحث بنیادین در الهیات اسلامی است. اشاعره بر این باورند که صفات ثبوتی خداوند زائد بر ذات و قدیم هستند و برای اثبات مدعای خود، براهینی از جمله قیاس حاضر به غائب، حمل صفات بر یکدیگر و ذات الهی و قدیم‌بودن ذات خداوند ارائه می‌دهند. این پژوهش با هدف واکاوی و نقد این براهین بر اساس مبانی فلسفی ...
بیشتر
مسئله صفات الهی و رابطه آنها با ذات، یکی از مباحث بنیادین در الهیات اسلامی است. اشاعره بر این باورند که صفات ثبوتی خداوند زائد بر ذات و قدیم هستند و برای اثبات مدعای خود، براهینی از جمله قیاس حاضر به غائب، حمل صفات بر یکدیگر و ذات الهی و قدیم‌بودن ذات خداوند ارائه می‌دهند. این پژوهش با هدف واکاوی و نقد این براهین بر اساس مبانی فلسفی ملاشمسا گیلانی و با روش تحلیلی-عقلی صورت گرفته است. یافتههای حاصل از این تحقیق حاکی از آن است که استدلالهای مذکور مشتمل بر مغالطات متعددی هستند؛ چرا که در بخش نخست، به دلیل فقدان جامع مشترک میان موجود قدیم و حادث، قیاس معتبری شکل نمیگیرد. همچنین حمل صفات بر یکدیگر و ذات، صرفاً دلالت بر عینیت مصداقی و تفاوت مفهومی آنها دارد و نه قدیم و زائد بودن. علاوه بر این، قدیم‌بودن ذات الهی، ملازمهای با قدیم و زائدبودن صفات ندارد. در مجموع، اکثر این استدلالها یا از اثبات هر دو مؤلفه مورد نظر اشاعره یعنی قدیم و زائدبودن صفات بر ذات عاجزند و یا تنها یکی از این دو مؤلفه را ثابت میکنند. بنابراین می‌توان گفت که حجیت و اعتبار براهین اشاعره در اثبات زائد و قدیم‌بودن صفات الهی، محل تأمل جدی است
عبدالمطلب عبدالله
چکیده
یتردید عقل در ایجاد و توسعه معرفت و بتبع آن در معرفت دینی نقش اساسی دارد. شکل گیری فهم از دین و شریعت نیز به عقل بشری مرتبط است و نوعی همبستگی میان دین و عقل برقرار است. اما اندیشمندان در چگونگی، حدود و ارتباط آن با معرفت وحیانی اختلاف نظر دارند. در این تحقیق، دیدگاه محمد عابد الجابری که از جمله جریانات فکری نوین معاصر است با دیدگاه ...
بیشتر
یتردید عقل در ایجاد و توسعه معرفت و بتبع آن در معرفت دینی نقش اساسی دارد. شکل گیری فهم از دین و شریعت نیز به عقل بشری مرتبط است و نوعی همبستگی میان دین و عقل برقرار است. اما اندیشمندان در چگونگی، حدود و ارتباط آن با معرفت وحیانی اختلاف نظر دارند. در این تحقیق، دیدگاه محمد عابد الجابری که از جمله جریانات فکری نوین معاصر است با دیدگاه علّامه طباطبائی به صورت تطبیقی در این زمینهها مدنظر بوده تا ظرفیتهای هر کدام برای پاسخگویی به مسائل اجتماعی و سیاسی در حوزه دین سنجیده شود. بر این اساس، موضوع پژوهش این چنین سامان یافت؛ «بررسی تطبیقی مبانی عقلانیت از نگاه علّامه طباطبائی و محمد الجابری». روش توصیفی-تحلیلی در آثار هر دو اندیشمند پیشرفته و شاخصههای مؤثر در عقلانیت هر کدام را احصاء نموده. یافتههای تحقیق نشان داد که مبانی عقلانیت عبارتند از: در اندیشه الجابری، فرهنگ، جامعه، تاریخ در تکون عقل اصالت داشته و منحصر در آنهاست ولی در نگاه علّامه طباطبائی، دین، وحی و فطرت توحیدی اصالت داشته و نقش فرهنگ، جامعه و تاریخ در تکون عقل در چارچوب دستگاه آفرینش و تحت هدایت الهی نقش ایفا مینمایند.
فاطمه طاهری زاده؛ محمد معینی فر؛ اکبر باقری؛ محمد سبط طباطبایی یزدی
چکیده
پژوهش حاضر در صدد تبیین و بررسی شبهاتی است که از سوی اهل سنّت بر کتاب صحیفۀ سجادیه وارد شده است که در قالب این سؤالات مطرح گردیده است: چه اسناد و راویانی برای صحیفه وجود دارد؟ اعتبار آنان در طول تاریخ چگونه بوده است؟ صحیفه چه جایگاهی در بین اهل سنّت دارد؟ جهت پاسخ بدین مسائل تمامی اسناد و راویان معرفی و مورد پژوهش قرار خواهند گرفت و با ...
بیشتر
پژوهش حاضر در صدد تبیین و بررسی شبهاتی است که از سوی اهل سنّت بر کتاب صحیفۀ سجادیه وارد شده است که در قالب این سؤالات مطرح گردیده است: چه اسناد و راویانی برای صحیفه وجود دارد؟ اعتبار آنان در طول تاریخ چگونه بوده است؟ صحیفه چه جایگاهی در بین اهل سنّت دارد؟ جهت پاسخ بدین مسائل تمامی اسناد و راویان معرفی و مورد پژوهش قرار خواهند گرفت و با آشکار نمودن نقش علمای اهل سنّت در حفظ صحیفه، به جایگاه والای این کتاب نزد آنان اشاره خواهد شد. رویکردی که در این پژوهش دنبال میشود توصیفی-تحلیلی و انتقادی است که با روش کتابخانهای و مراجعه به متون دست اول فریقین انجام خواهد گرفت.یافتههای پژوهش نشان میدهد که تاکنون سه سند رسمی برای صحیفه یافت شده که شامل سند عمیر بن متوکل، سند زیدی و سند زبیدی حنفی است، هر یک راویان متعددی در طول تاریخ داشته‌اند. سند عمیر بن متوکل بیشترین راویان را داشته و نسخههای متعددی از این راویان یافت شده و تنها دو راوی یعنی ابوالمفضل شیبانی و ابن‌اخی طاهر علوی مورد اتهام جعل قرار گرفته‌اند که با بررسی شواهد مختلف امانتداری آنان در حفظ صحیفه اثبات می‌گردد، تاکنون نسخههای خطی فراوانی در مناطق مختلف جهان اسلام یافت شده که حاوی راویانی موثق و معتبر است، قدیمی‌ترین آنها پنج نسخه است که راویان مختلف و متفاوتی داشته حتی برخی از راویان آنها علمای اهل‌سنت بوده‌اند.
امین عباس پور؛ مهدی ایزدی؛ محمدحسین مشهدی تفرشی
چکیده
فلسفه تشریع احکام از مسائل مهم کلامی است که از دیرباز مورد توجه اندیشمندان قرار داشته است. با مطالعه تطبیقی میان احکام اسلامی و احکام یهود، مواردی ملاحظه میشود که حاکی از وجود تمایز میان فلسفه تشریع حکم میان این دو شریعت است. در یهود، احکامی وجود دارند که مشابه آن در دین اسلام وجود ندارد؛ چنانکه بر مبنای آیات و روایات، برخی از احکام ...
بیشتر
فلسفه تشریع احکام از مسائل مهم کلامی است که از دیرباز مورد توجه اندیشمندان قرار داشته است. با مطالعه تطبیقی میان احکام اسلامی و احکام یهود، مواردی ملاحظه میشود که حاکی از وجود تمایز میان فلسفه تشریع حکم میان این دو شریعت است. در یهود، احکامی وجود دارند که مشابه آن در دین اسلام وجود ندارد؛ چنانکه بر مبنای آیات و روایات، برخی از احکام بر بنی اسرائیل وجود داشته که به سبب ظلم و بغی و گناهان، احکامی مبتنی بر عقوبت و کیفر اعمال صادر گشته است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، و با بهره گیری از آیات قرآن کریم، روایات معتبر و نیز مطالعه تطبیقی با کتاب مقدس، ضمن بررسی علت صدور این احکام، تشریع احکام عقوبتی در یهود را بر پایه دو امر تبیین مینماید: اولاً موجب تحریم امور حلال شده است و ثانیاً امتثال احکام جدید، توأم با عسر و تکلّف بوده است. احکام عقوبتمحور که در قرآن کریم با عنوان «إصر» از آنها یاد شده است، در اسلام وجود ندارد که این موضوع نشاندهنده برتری فلسفه تشریع احکام اسلامی می‌باشد و از دلایل جاودانگی و خاتم بودن دین اسلام است.
محمد حسین شیرافکن؛ عبدالرحمن باقرزاده؛ محمد شریفی
چکیده
تعطیل و تشبیه دو فکر انحرافی در معرفة الله است که سفرای الهی از آن نهی کرده و هر دو را ابطال نموده اند و در برابر این اقوال قول به "تنزیه" را طرح نمودند؛ از جمله مباحثی که محل آراء مختلف می‌باشد، معنایابی خالقیت نسبت به غیر خدا است که اعتقاد به هر طرف دارای آثار متعددی بوده که حتی منجر به تشکیل نحله های مختلف فکری شده است. در تفکر اندیشمندان، ...
بیشتر
تعطیل و تشبیه دو فکر انحرافی در معرفة الله است که سفرای الهی از آن نهی کرده و هر دو را ابطال نموده اند و در برابر این اقوال قول به "تنزیه" را طرح نمودند؛ از جمله مباحثی که محل آراء مختلف می‌باشد، معنایابی خالقیت نسبت به غیر خدا است که اعتقاد به هر طرف دارای آثار متعددی بوده که حتی منجر به تشکیل نحله های مختلف فکری شده است. در تفکر اندیشمندان، گاهی خالقیت حقیقی به غیر خدا نسبت داده شده و گاهی خالقیت به نحو مجاز. در این نگاشته با روش توصیفی-تحلیلی، مبانی کلامی اندیشمندان شیعی مورد استفاده قرار گرفته و اصلی از آن اتخاذ گشته که طبق آن اصل به تفسیر آیه «أَنِّی أَخْلُقُ لَکُمْ مِنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ» (آل عمران:49) پرداختیم. با در نظر گرفتن مبانی کلامی شیعی از جمله، امکان و افتقار شیء متجزی، عدم قابلیت خلق برای وجود حادث و انحصار علت فاعلی مستقل در خدا به این اصل دست یافتیم که اگر خلقت را به معنی درست آن _ که همان خلق و ایجاد لا من شیء است_ در نظر گرفتیم، پس چنین چیزی یک امر دفعی بوده و محال است مستند به دو فاعل و خالق باشد. بنابراین خالقیت فعل مخصوص خدا بوده و انتساب به غیر خدا به صورت مجازی می‌باشد.
سید محمد تقی موسوی کراماتی؛ سید محمد باقر موسوی کراماتی
چکیده
ایمان به رجعت از عقائد ویژه شیعیان است که در امتداد تاریخ گفتگوهای درازدامنی حول محور اثبات یا رد آن پدید آمده است. عمده این گفتگوها در اطراف طیفی از آیات قرآنی گرد آمده که ظاهر آن چنین معنایی را افاده می‌کند؛ اما مفسران اهل سنت به دلایلی چنین خوانشی را برنتابیده‌اند. نوشتار حاضر با روش کتابخانهای با هدف تبیین مساله رجعت از نظرگاه ...
بیشتر
ایمان به رجعت از عقائد ویژه شیعیان است که در امتداد تاریخ گفتگوهای درازدامنی حول محور اثبات یا رد آن پدید آمده است. عمده این گفتگوها در اطراف طیفی از آیات قرآنی گرد آمده که ظاهر آن چنین معنایی را افاده می‌کند؛ اما مفسران اهل سنت به دلایلی چنین خوانشی را برنتابیده‌اند. نوشتار حاضر با روش کتابخانهای با هدف تبیین مساله رجعت از نظرگاه علامه طبرسی و پاسخ به اشکالات آلوسی بر او در دو بخش به این موضوع روی آورده است: در بخش نخست به صورت خاص آراء تفسیری امین الاسلام طبرسی و ادله وی در این باب بررسی گردیده است. طبرسی مساله رجعت را با عطف به آیات قرآنی در دو محور امکانی و اثباتی جای داده و اشکالاتی که بر آن وارد گردیده پاسخ داده است. در بخش دوم 9 اشکالی که آلوسی از مفسران شناخته شده جریان تفسیری معاصر اهل سنت به آراء علامه طبرسی وارد کرده بررسی و بدان پاسخ داده شده است. نتیجهای که در پایان به دست آمده روشن مینماید که طرح مساله رجعت یک مساله قرآنی است؛ اما آلوسی با ادله برون قرآنی به نقد طبرسی برخاسته است؛ بدین روی نقدهای او بر اصل خوانش تفسیری طبرسی وارد نیست.
سید کمال کشیک نویس رضوی
چکیده
این پژوهش به تحلیل مفهوم «تاریخ قدسی» پرداخته که توسط هانری کربن توسعه یافته است. مسأله اصلی تحقیق این است که کربن چگونه با آشنایی با منابع معارفی اصیل شیعی، از این معارف در شکل‌دهی و تقویت مفهوم تاریخ قدسی بهره برده است. فرضیه تحقیق بر این مبنا استوار است که ریشه‌های این مفهوم را می‌توان در آموزه‌ها و اندیشه‌های امام علی(ع) ...
بیشتر
این پژوهش به تحلیل مفهوم «تاریخ قدسی» پرداخته که توسط هانری کربن توسعه یافته است. مسأله اصلی تحقیق این است که کربن چگونه با آشنایی با منابع معارفی اصیل شیعی، از این معارف در شکل‌دهی و تقویت مفهوم تاریخ قدسی بهره برده است. فرضیه تحقیق بر این مبنا استوار است که ریشه‌های این مفهوم را می‌توان در آموزه‌ها و اندیشه‌های امام علی(ع) جست‌وجو کرد. هدف پژوهش، بازشناسی ریشه‌های تاریخ قدسی در دیدگاه‌های امام علی(ع)، به‌ویژه در خطبه نخست نهج البلاغه، است. این مطالعه با بهره‌گیری از روش هرمنوتیک و تحلیل تطبیقی، میزان تأثیرپذیری کربن از آموزه‌های امام علی(ع) در تبیین مفهوم تاریخ قدسی را بررسی می‌کند. یافتههای تحقیق نشان میدهد که امام علی(ع) در نهج البلاغه، تاریخ را به‌عنوان عرصه‌ای زنده برای تحقق اراده الهی معرفی می‌کند و بر نظم الهی، مسئولیت انسان‌ها، و تعامل میان ساحت‌های مادی و معنوی تاریخ تأکید دارد. از سوی دیگر، کربن تاریخ روحانی را جریانی مستمر و فراتر از محدودیت‌های زمانی و مادی می‌داند و با تکیه بر مفاهیمی چون تخیل فعال و هرمنوتیک فلسفی، به تحلیل پیوندهای میان جهان مادی و معنوی می‌پردازد. نتایج تحقیق نشان میدهد که درحالی‌که امام علی(ع) دیدگاهی جامع‌تر به ارتباط میان تاریخ مادی و روحانی دارد، تمرکز کربن عمدتاً بر جنبه‌های عرفانی و فلسفی تاریخ قدسی محدود شده است. همچنین، بررسی‌ها حاکی از آن است که ریشه‌های مفهوم تاریخ قدسی به‌طور مشهودی در بیانات امام علی(ع) قابل‌ردیابی است و این آموزه‌ها تأثیر بسزایی در شکل‌گیری اندیشه‌های کربن داشته‌اند.
حسین رضایی؛ سید محمود طیب حسینی
چکیده
مسئلۀ طهارت اجداد رسول خدا (ص) از کفر و شرک و زنا، از مبانی مهم در دانش کلام است.در دیدگاه کلام امامیه طهارت ایشان جزو مسائل مورد اتفاق دانسته شده است ولی در کیفیت طهارت ایشان اختلاف نظر وجود دارد اما در میان سایر مذاهب اسلامی اتفاق رأی در این موضوع وجود ندارد.مقالۀحاضر،معناشناسی واژه «أب» را در آیهشریفه«وَإِذْ قَالَ ...
بیشتر
مسئلۀ طهارت اجداد رسول خدا (ص) از کفر و شرک و زنا، از مبانی مهم در دانش کلام است.در دیدگاه کلام امامیه طهارت ایشان جزو مسائل مورد اتفاق دانسته شده است ولی در کیفیت طهارت ایشان اختلاف نظر وجود دارد اما در میان سایر مذاهب اسلامی اتفاق رأی در این موضوع وجود ندارد.مقالۀحاضر،معناشناسی واژه «أب» را در آیهشریفه«وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ لِأبیهِ آزَرَ أَتَتَّخِذُ أَصْنَامًا آلِهَةً إِنِّی أَرَاکَ وَقَوْمَکَ فِی ضَلَالٍ مُبِینٍ» (الانعام/74) به بحث پرداخته و نسبتی که میان حضرت ابراهیم با آزر از نگاه تفسیری آلوسی،علامه طباطبایی و علامه فضل الله است را مورد ارزیابی قرار داده است و به تناسب طهارت انبیای الهی را به بحث می‌پردازد.آلوسی مدعی است جمع کثیری از اهل سنت، آزر را‌پدر ابراهیمعلیهالسلامنمیدانند،براساساین تفکر هیچ یک از اجداد پیامبر صلی الله علیه و آله و‌سلم کافر نبوده اند.این نظر آلوسی با اشکال مواجه است؛چرا که‌اغلب اندیشمندان اهل سنت و شذوذی از شیعه مانند علامه فضل الله مخالف این نظر هستند.در مقابل گروهی اندک از أهل سنت و عمده شیعیان از جمله علامه طباطبایی بر اساس مبانی‌توحیدی و اصل خداباوری برآنند که والدین و اجداد هیچ یک از پیامبران و از آن جمله پدر حضرت ابراهیم مشرک و بت پرست نبوده، بلکه همه آنان موحد و خداپرست بودند و نام پدر حضرت ابراهیم نیز «تارخ»بوده است.این پژوهش با استفاده از منابعکتابخانهایی و به شیوه تحلیل محتوا با هدف دستیابی به مفهوم‌واقعی واژه «أب»و کشف کیفیّت طهارت انبیاء الهی،از دیدگاه‌مفسران فریقین با تاکید بر نظرگاه سه مفسر شیعی و سنّی جمع آوری و تنظیم شده است.
