نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه امام صادق علیه السلام

چکیده

فلسفۀ تشریع احکام از مسائل مهم کلامی است که از دیرباز مورد توجه اندیشمندان قرار داشته است. با مطالعه تطبیقی میان احکام اسلامی و احکام یهود، مواردی ملاحظه می‌شود که حاکی از وجود تمایز میان فلسفه تشریع حکم میان این دو شریعت است. در یهود، احکامی وجود دارند که مشابه آن در دین اسلام وجود ندارد؛ چنانکه بر مبنای آیات و روایات، برخی از احکام بر بنی اسرائیل وجود داشته که به سبب ظلم و بغی و گناهان، احکامی مبتنی بر عقوبت و کیفر اعمال صادر گشته است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، و با بهره­گیری از آیات قرآن کریم، روایات معتبر و نیز مطالعه تطبیقی با کتاب مقدس، ضمن بررسی علت صدور این احکام، تشریع احکام عقوبتی در یهود را بر پایه دو امر تبیین می‌نماید: اولاً موجب تحریم امور حلال شده است و ثانیاً امتثال احکام جدید، توأم با عسر و تکلّف بوده است. احکام عقوبت‌محور که در قرآن کریم با عنوان «إصر» از آنها یاد شده است، در اسلام وجود ندارد که این موضوع نشان دهنده برتری فلسفه تشریع احکام اسلامی می‌باشد و از دلایل جاودانگی و خاتم‌بودن دین اسلام است.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم. ترجمه ناصر مکارم شیرازی. قم: دارالقرآن کریم.
آخوند خراسانی، محمدکاظم. (1409). کفایه الاصول. قم: موسسه آل­البیت علیهم­السلام.
ابوالفتوح رازی، حسین بن علی. (1408). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن. مشهد: آستان قدس.
ابن بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن علی. (1385). علل الشرایع. قم: کتابفروشی داوری.
 (1413). من لایحضره­الفقیه. چاپ دوم. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزه علمیه.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414). لسان العرب. چاپ سوم. بیروت: دار صادر.
ایجی، میر سید شریف. (1425). شرح المواقف. قم: الشریف الرضی.
بحرانی، ابن میثم. (1406). قواعد المرام فی علم الکلام. قم: منشورات مکتبه آیت الله المرعشی النجفی.
بحرانی، سیدهاشم. (1416). البرهان فی تفسیر القرآن. تهران: بنیاد بعثت.
بستانی، فؤاد افرام. (1375)؛ فرهنگ ابجدی. مترجم: رضا مهیار. تهران: انتشارات اسلامی.
بیضاوی، عبدالله بن عمر. (1418). أنوار التنزیل و أسرار التأویل. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
بلاغی، محمدجواد. (1385). الهدی الی دین المصطفی. نجف: منشورات المکتبة الحیدریة.
حرعاملی، محمد بن حسن. (1409). تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم السلام.
حلی، حسن بن یوسف. (1982). نهج الحق و کشف الصدق. بیروت: دارالکتاب اللبنانی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412). مفردات فی غریب القرآن‏. دمشق- بیروت: دارالعلم الدار الشامیه.
زمخشری، محمود بن عمر. (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دارالکتب العربی.
سید بن قطب، ابن ابراهیم شاذانی. (1412). فی ظلال القرآن. بیروت-قاهره: دار الشروق.
شهید ثانی، حسن بن زین الدین. (بی­تا). معالم الدین و ملاذ المجتهدین. چاپ نهم. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه.
طباطبائی، سید محمدحسین. (1417).  المیزان فی تفسیر القرآن. چاپ پنجم. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه.
طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصر خسرو.
طبری، ابوجعفر محمد بن جریر. (1412). جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالمعرفه.
طریحی، فخرالدین. (1375). مجمع البحرین. تهران: مرتضوی.
طوسی، خواجه نصیرالدین. (1407). تجرید الاعتقاد. به تحقیق حسینی جلالی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
طوسی، محمد بن حسن. (بی­تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی. (1400). القواعد و الفوائد. قم: نشر کتابفروشی مفید.
حویزى، عبد على بن جمعه. (1415). تفسیر نور الثقلین. قم: انتشارات اسماعیلیان.
فخر رازی، محمد بن عمر. (1420). مفاتیح الغیب (التفسیرالکبیر). بیروت: دار احیاء تراث العربی.
فراهیدى، خلیل بن احمد. (1409). کتاب العین. چاپ دوم. قم: نشر هجرت.
فیض کاشانی، ملامحسن. (1415). تفسیر الصافی. تهران: انتشارات الصدر.
قرطبی، محمد بن احمد. (1364). الجامع لاحکام القرآن. تهران: ناصر خسرو.
کتاب مقدس عهد عتیق و عهد جدید. (1380). تهران: انتشارات اساطیر.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1407). الکافی. چاپ چهارم. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مجلسی، محمد باقر. (1403). بحارالانوار الجامعه لدرر الاخبار الائمه الاطهار. بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
محقق داماد، سید مصطفی. (1406). قواعد فقه. چاپ دوازدهم. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
مصطفوی، حسن. (1360). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مغنیه، محمدجواد. (1424). الکاشف. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
موسوی بجنوردی، سید محمد. (1401). قواعد فقهیه. چاپ سوم. تهران: مؤسسه عروج.
نائینی، محمدحسین. (1376). فوائد الاصول. قم: جامعۀ مدرسین حوزه علمیه قم.