حسین رضایی؛ سید محمود طیب حسینی
چکیده
مسئلۀ طهارت اعتقادی انبیای الهی از (کفر، شرک) و طهارت عملی از (زنا) از مبانی مهم در دانش کلام است. در دیدگاه کلام امامیه، طهارت پیامبران عمدتا جزو مسائل مورد اتفاق دانسته شده است اما در کیفیّت طهارت آنان اختلاف نظر وجود دارد و در میان سایر مذاهب اسلامی اتفاق رأی در این موضوع وجود ندارد. مقالۀحاضر، بررسی واژه «أب» را در آیهشریفه«وَإِذْ ...
بیشتر
مسئلۀ طهارت اعتقادی انبیای الهی از (کفر، شرک) و طهارت عملی از (زنا) از مبانی مهم در دانش کلام است. در دیدگاه کلام امامیه، طهارت پیامبران عمدتا جزو مسائل مورد اتفاق دانسته شده است اما در کیفیّت طهارت آنان اختلاف نظر وجود دارد و در میان سایر مذاهب اسلامی اتفاق رأی در این موضوع وجود ندارد. مقالۀحاضر، بررسی واژه «أب» را در آیهشریفه«وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ لِأبیهِ آزَرَ أَتَتَّخِذُ أَصْنَامًا آلِهَةً إِنِّی أَرَاکَ وَقَوْمَکَ فِی ضَلَالٍ مُبِینٍ» (الانعام:74) به بحث پرداخته و نسبتی که میان حضرت ابراهیم با آزر از نگاه کلامی، تفسیری آلوسی، علّامه طباطبائی و علّامه فضل الله است را مورد ارزیابی قرار داده است و به تناسب، طهارت انبیای الهی و ایمان نیاکان پیامبر را به بحث میپردازد. آلوسی مدعی است عدۀ بسیاری از اهلسنّت، آزر را پدر ابراهیم علیهالسلام نمیدانند، براساساین تفکر هیچ یک از اجداد پیامبر (ص) کافر نبودهاند. این نظر آلوسی با اشکال مواجه است؛ چرا که اغلب اندیشمندان اهل سنّت و شذوذی از شیعه مانند علّامه فضل الله مخالف این نظر هستند. در مقابل گروهی اندک از اهل سنت و عمده شیعیان از جمله علّامه طباطبائی بر اساس مبانی توحیدی و اصل خداباوری برآنند که والدین و اجداد هیچ یک از پیامبران و از آن جمله پدرحضرت ابراهیم مشرک و بت پرست نبودهاند. این مقاله با روش اسنادی و به شیوه توصیفی، تحلیلی با هدف کشف کیفیّت طهارت انبیاء الهی از نظرگاه سه مفسر شیعی و سنّی نگاشته شده است.
محسن حبیبی؛ نرجس سادات حقایقی
چکیده
یکی از موضوعات اساسی در تفکر اسلامی، مسئله غایتمندی آفرینش است. سوال اصلی پژوهش حاضر این است که آیا خداوند در آفرینش موجودات غایتی را در نظر داشته و یا اینکه خداوند منزه و بینیاز از غرض و غایت است؟ موضع اتخاذی هر یک از متفکران براساس مبانی خود، متفاوت است. نگارندگان درصد هستند تا به تبیین غایتمندی آفرینش از دیدگاه متکلمان و ابنسینا ...
بیشتر
یکی از موضوعات اساسی در تفکر اسلامی، مسئله غایتمندی آفرینش است. سوال اصلی پژوهش حاضر این است که آیا خداوند در آفرینش موجودات غایتی را در نظر داشته و یا اینکه خداوند منزه و بینیاز از غرض و غایت است؟ موضع اتخاذی هر یک از متفکران براساس مبانی خود، متفاوت است. نگارندگان درصد هستند تا به تبیین غایتمندی آفرینش از دیدگاه متکلمان و ابنسینا بپردازند. معتزله معتقد به غایتمندی آفرینش الهی و اشاعره قائل به عدم غایتمندی آفرینش خداوند جهت نفی هرگونه فقر ذاتی خداوند هستند. ابنسینا براساس دستگاه فلسفی خود، نگاهی متفاوت به این مسئله دارد. او همانند معتزله عدم غایتمندی آفرینش را عبث میداند و در عین حال همچون اشاعره وجود غایت در آفرینش را مخالف توحید میداند. ابنسینا با بیان طرحی نو، معتقد است به وجود آمدن این جهان، براساس غایت صورت نگرفته است. او قائل است علت تحقق موجودات، علم عنایی خداوند میباشد. روش این پژوهش از سنخِ توصیفی-تحلیلی است.
محمد علی عاشوری کیسمی
چکیده
کرنل وست پیامبران را دارای دو خصوصیت عشق و شجاعت در برابر شیطان زمان خود میداند و با نامگذاری رویکرد خود تحت عنوان پراگماتیسم پیامبرانه، قصد دارد همین خصوصیات را پرورش دهد. او برای رسیدن به پراگماتیسم پیامبرانه، از سنت پراگماتیسم، مارکسیسم، فلسفه سیاهپوستان آمریکا و الهیات رهاییبخش مسیحی استفاده میکند. در مقاله حاضر با ...
بیشتر
کرنل وست پیامبران را دارای دو خصوصیت عشق و شجاعت در برابر شیطان زمان خود میداند و با نامگذاری رویکرد خود تحت عنوان پراگماتیسم پیامبرانه، قصد دارد همین خصوصیات را پرورش دهد. او برای رسیدن به پراگماتیسم پیامبرانه، از سنت پراگماتیسم، مارکسیسم، فلسفه سیاهپوستان آمریکا و الهیات رهاییبخش مسیحی استفاده میکند. در مقاله حاضر با استفاده از روش تحلیلی-انتقادی به بررسی جایگاه الهیات رهاییبخش مسیحی در پراگماتیسم پیامبرانه وست میپردازیم. با توجه به اینکه بیشتر پژوهشهای صورت گرفته درباره پراگماتیسم پیامبرانه یا این رویکرد را به صورت کلی مورد بررسی قرار میدهند و یا به بررسی نتایج سنتهای دینی در آن توجه دارند، ارزیابی جایگاه الهیات رهاییبخش مسیحی در آن مورد غفلت قرار گرفته است. نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که عدالت اجتماعی منتج از الهیات رهاییبخش مسیحی در برابر اعمال قدرت قرار میگیرد و ضرورت وجود پراگماتیسم پیامبرانه را به وجود میآورد. اگرچه الهیات رهاییبخش تنها منبع وست برای استفاده در پراگماتیسم پیامبرانه نیست، اما بنیانی است که بدون آن این رویکرد امکان ظهور به دست نمیآورد.
محمدجعفر میلان نورانی؛ سیدرضا هاشمی شاهقبادی
چکیده
در دیدگاه عناصر وهابی، دعا از اهم عبادات و به معنای درخواست همراه با تذلل است. آنان با استناد به آیه «فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدا»، خواندن غیرخدا را باطل و یا شرک دانسته و آن را فقط در امور عادی و مخاطب حاضر و زنده جایز میشمارند. در حالی که بررسی مفهوم «دعا» در قرآن با تکیه بر دیدگاه برخی علمای شیعه، نشان میدهد که ...
بیشتر
در دیدگاه عناصر وهابی، دعا از اهم عبادات و به معنای درخواست همراه با تذلل است. آنان با استناد به آیه «فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدا»، خواندن غیرخدا را باطل و یا شرک دانسته و آن را فقط در امور عادی و مخاطب حاضر و زنده جایز میشمارند. در حالی که بررسی مفهوم «دعا» در قرآن با تکیه بر دیدگاه برخی علمای شیعه، نشان میدهد که اولاً آیه فوق ربطی به حرمت درخواست از غیرخدا ندارد و راجع به نفی پرستش غیرخداست. ثانیاً باید دانست که دعا به طور کلی، معانی دیگری نیز دارد و در موارد متعددی دیده میشود که این واژه در معنایی غیر از دعای عبادت آمده و در آن نیز شرک شمرده نشده است. همچنین در این آیه دعا به معنای عبادت است. یعنی کسی غیر از خدا نباید مورد عبادت قرار گیرد؛ ولی درصدد تحریم هر گونه دعای غیرخدا نبوده است. دیگر اینکه وهابیان ادعا میکنند هر گونه خواندن مردگان، به نوعی تسلط بخشی آنان بر امور الاهی است. در حالی که مواردی در طلب امور غیرعادی و غیرمقدور نیز در قرآن و سنت، برخلاف رأی آنان آمده است. این نوشتار درصدد نقد دیدگاه وهابیان و خطای فهم آنها و تعیین مصادیق اشتباه آنهاست.
سعید انواری؛ سنا فیروزه
چکیده
مسئله: متکلمین و فلاسفه، اکثرا زنان و مردان را در عقل نظری یکسان دانسته و در عقل عملی متفاوت به شمار آوردهاند. این دیدگاه با مبنای روحانیة الحدوث بودن نفس سازگار است که تفاوت زن و مرد را بر اثر جایگاه اجتماعی ایشان و در حوزۀ عقل عملی دانسته است. اما از آنجا زن و مرد از لحاظ ویژگیهای جسمانی متفاوت هستند، بر اساس نظریۀ جسمانیة الحدوث ...
بیشتر
مسئله: متکلمین و فلاسفه، اکثرا زنان و مردان را در عقل نظری یکسان دانسته و در عقل عملی متفاوت به شمار آوردهاند. این دیدگاه با مبنای روحانیة الحدوث بودن نفس سازگار است که تفاوت زن و مرد را بر اثر جایگاه اجتماعی ایشان و در حوزۀ عقل عملی دانسته است. اما از آنجا زن و مرد از لحاظ ویژگیهای جسمانی متفاوت هستند، بر اساس نظریۀ جسمانیة الحدوث بودن نفس، لازم است تا نفس ایشان در عقل نظری نیز با یکدیگر اختلاف داشته باشد. هدف: این پژوهش نشان میدهد که لازمة پذیرش نظریۀ جسمانیة الحدوث بودن نفس، تاثیر جنس زنان و مردان بر جنسیت ایشان است. روش: در این مقاله با استفاده از شیوۀ گردآوری اطلاعات، مبانی و نتایج نظریات خواجه نصیر الدین طوسی به عنوان یکی از متکلمان که به روحانیة الحدوث بودن نفس قائل است با ملاصدرا که قائل به جسمانیة الحدوث بودن نفس است مورد مقایسه قرار گرفته است. یافتهها: بر این اساس نشان داده شده است که بر اساس دیدگاه جسمانیة الحدوث بودن نفس، زنان و مردان به دلیل تفاوت در جنس، دارای تفاوت ادراکی (عقل نظری) هستند که باعث پیدایش تفاوت در جنسیت (عقل عملی) ایشان میشود. نتیجه: لذا تفاوت زنان و مردان تنها ناشی از وظایف اجتماعی متفاوت و اموری عرضی در حوزۀ عقل عملی نیست.
حسین رضایی
چکیده
از مباحث مهم امامت، علم و گسترۀ دانشی امام معصوم است. پژوهشحاضر، درصدد نقد و پاسخ به شبهاتی که به عنوان همرتبگی علم امامان با علم الهی در کتاب قفاری طرح شده میباشد. وی تلاش کرده با دستیابی به برخی از ادلّه و شواهد مکتوب روایی، استمرار نزول وحی بر امامان دوازدهگانه بنابراعتقاد امامیه پس از رحلت رسول خدا صلی الله علیه وآله را ...
بیشتر
از مباحث مهم امامت، علم و گسترۀ دانشی امام معصوم است. پژوهشحاضر، درصدد نقد و پاسخ به شبهاتی که به عنوان همرتبگی علم امامان با علم الهی در کتاب قفاری طرح شده میباشد. وی تلاش کرده با دستیابی به برخی از ادلّه و شواهد مکتوب روایی، استمرار نزول وحی بر امامان دوازدهگانه بنابراعتقاد امامیه پس از رحلت رسول خدا صلی الله علیه وآله را اثبات کرده و در نهایت به این نتیجه برسد که علوم و شریعتشیعیان متفاوت با آن چیزی که در اصل شریعت نبوی بوده، است و به زعم خود خواسته با این روش موضوعه، همترازی علم امامان (علیهمالسلام) را به مثابه علم الهی و متصل به علم ذاتی انگارد. او معتقد است تمام این معلومات به واسطه وسایلی که امامیه نام آن را «علم حادث و علم مستودع» گذاردهبرای امام ایجاد میگردد و تحقق آن علوم هم موقوف به خواست ائمه است. پس در نتیجه وحی برای ائمه تنها به خواست خداوند نبوده بلکه تابع خواست امام نیز است. اما شیعه معتقد است باتوجه به اینکه امامت مانند نبوت منصبی الهی است سایرویژگیها و شوون امام از جمله علم، عصمت و... نیز باید از جانب الهی تفویض گردد. بنابراین بدلیل رسالت طولانیتر از عمرشریف رسول خدا، نبود زمان کافی و زمینۀ مناسب، نبود انگیزه و یا مصلحت برای بیان تمام احکام، وقوع حوادث و اتفاقات جدید هر عصر، لزوم علم الهی امام ثابتمیشود. این تحقیق، با روش اسنادی همراه با توصیف و تحلیل داده ها در مصادر متقدمشیعی و اهل سنّت، باهدف شبهه زداییازاتهامقفاریدرمسئلهعلمامامان(علیهمالسلام) انجام گرفته است.
محمدصادق کاملان؛ سعید ضیائیفر؛ امیر حسین صفاحسینی
چکیده
مساله این نوشتار، معناشناسی و بحث از هستی شناسی معناست. درواقع در این مقاله به دو رویکرد هستی شناسانه در معنا پرداخته می شود. رویکرد وجودی و رویکرد عدمی. معنا شناسی نقش تعیین کننده ای در روند تفسیر متن وکشف معنا دارد. در این مقاله سعی شده به روش استدلالی و فلسفی ، دیدگاه دو گروه از متخصصان دانشهای زبانی بررسی گردد. استدلالها و نظراتی ...
بیشتر
مساله این نوشتار، معناشناسی و بحث از هستی شناسی معناست. درواقع در این مقاله به دو رویکرد هستی شناسانه در معنا پرداخته می شود. رویکرد وجودی و رویکرد عدمی. معنا شناسی نقش تعیین کننده ای در روند تفسیر متن وکشف معنا دارد. در این مقاله سعی شده به روش استدلالی و فلسفی ، دیدگاه دو گروه از متخصصان دانشهای زبانی بررسی گردد. استدلالها و نظراتی که از سوی چند گروه از متخصصان (از یک سو فیلسوفان زبان و از سوی دیگر عالمان اصولی) بیان گردیده، مورد نقد وبررسی قرار میگیرد. وجه افتراق و اشتراک آنان بیان می گردد. هدف از این مقاله هستی شناسی ماهیت معنا به عنوان اساسترین و بنیادیترین پیش فرض فلسفی که پایه و اساس سایر مباحث زبانی است مورد بررسی و تبیین قرار گیرد. در پایان نگارندگان با استمداد از دیدگاه علامه غروی اصفهانی و تکمیل نواقص آن نظریه و همچنین پیوند آن با آراء فیلسوفان مسلمان درباب نفس الامر، دیدگاه نهائی خود را ارائه میدهند.
محمود شالویی
چکیده
روزبهان بقلی شیرازی، به قرآن و حدیث توجه بسیار داشته و با توجه به اندیشه و آثارش اعتنای او به کشف و شهود خویش به چشم میآید. او به وحی به عنوان الهام غیبی حضرت حق و پیامبران اعتقاد دارد و کشف و شهود عارفان را نیز لطف و مرحمتی الهی میداند. مسأله تحقیق بررسی جایگاه وحی و شهود دراندیشه روزبهان بقلی است که با روش توصیفی-تحلیلی انجام شدهاست. ...
بیشتر
روزبهان بقلی شیرازی، به قرآن و حدیث توجه بسیار داشته و با توجه به اندیشه و آثارش اعتنای او به کشف و شهود خویش به چشم میآید. او به وحی به عنوان الهام غیبی حضرت حق و پیامبران اعتقاد دارد و کشف و شهود عارفان را نیز لطف و مرحمتی الهی میداند. مسأله تحقیق بررسی جایگاه وحی و شهود دراندیشه روزبهان بقلی است که با روش توصیفی-تحلیلی انجام شدهاست. حقیقت وحی و معرفت وحیانی از جمله اموری هستند که از قلمرو حس انسان خارج است و در دسترس عقل قرار نمیگیرد. از آنجا که چنین معرفتی در دسترس معدود افراد بشر قرار گرفته، به راحتی زوایای مبهم آن قابل درک نیست. پس از بررسی این نتایج به دستآمد که بین وحی و کشف و شهود عرفانی، تقابل به تباین است، زیرا مقام نبوّت و رسالت عطیهای الهی است که با جهد واکتساب بهدست نمیآید، هر چند جهد و اکتساب در آمادگی نفس برای قبول آثار وحی لازم بهشمار میآید، ولی خود وحی، هدیهای الهی است که نصیب هر شخصی نخواهد شد. مقام و مراحل کشف و شهود عرفانی برای همه انسانها ممکن و میسر است که در صورت مکاشفه و مشاهده، شخص سالک باید مکاشفات و مشاهدات خود را با کشف تامّ نبی و اولیاء الهی بسنجد که در برخی از موارد احتیاج به تعبیر دارد، ولی وحی، امر صریح و سریعی است که خود آن هرچه که باشد حجت است و تعبیر در آن راه ندارد. روزبهان معتقد است که محتوای وحی با الهام و کسب آن اختلافی ندارد.
کاووس روحی برندق؛ اسماعیل شعبانی کامران
چکیده
مسئله: این پژوهش به بررسی و نقد دیدگاههای نواندیشانی همچون دهلوی، جابری و سروش درباره مسئله معراج پیامبر اکرم (ص) میپردازد و با استناد به تفاسیر قرآن و سایر دیدگاههای انتقادی، آنها را ارزیابی میکند. هدف: دستیابی به درکی صحیح و جامع از نحوه وقوع معراج پیامبر اکرم (ص) است. روش: این پژوهش در مرحله گردآوری داده ها، به شیوه کتابخانهای ...
بیشتر
مسئله: این پژوهش به بررسی و نقد دیدگاههای نواندیشانی همچون دهلوی، جابری و سروش درباره مسئله معراج پیامبر اکرم (ص) میپردازد و با استناد به تفاسیر قرآن و سایر دیدگاههای انتقادی، آنها را ارزیابی میکند. هدف: دستیابی به درکی صحیح و جامع از نحوه وقوع معراج پیامبر اکرم (ص) است. روش: این پژوهش در مرحله گردآوری داده ها، به شیوه کتابخانهای انجام شده و در مرحله طبقه بندی و استناد داده ها، از نوع اسنادی است که بر اساس متون پژوهشی، شامل کتابها، مقالات و دیگر منابع معتبر است و از نظر تجزیه و تحلیل، روش پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کیفی است که در آن دیدگاههای نواندیشان و مفسران با رویکردی تطبیقی و انتقادی مقایسه و با بهرهگیری از استدلالهای منطقی و شواهد متنی، نقد و بررسی میشود. یافتهها: تحلیلهای انجامشده نشان میدهد که نواندیشان، معراج را تجربهای روحانی یا رؤیاگونه تلقی میکنند که در بستر خواب رخ داده است. در مقابل، مفسران قرآن، بهویژه علامه طباطبایی، با استناد به آیات قرآن، روایات و مبانی عقلی، معراج را رخدادی واقعی میدانند که در دو مرحله، یعنی در خواب و بیداری، به وقوع پیوسته و افزون بر بُعد روحانی، جنبه جسمانی نیز دارد. نتایج: پژوهش نشان میدهد که دیدگاه نواندیشان با دیدگاه مفسران، بهویژه نظر علامه طباطبایی، همخوانی ندارد. این دیدگاه از جنبههای مختلف مورد نقد قرار گرفته است، از جمله: عدم تطابق با ظاهر آیات قرآن و روایات متواتر، و همچنین ناسازگاری برخی استدلالهای نواندیشان با مبانی عقلی و فلسفی.
فردین دارابی میدانی؛ محمد شعبانپور
چکیده
مسئله جاودانگی عذاب در جهان واپسین، یکی از موضوعات مهم و چالشبرانگیز در علوم اسلامی است که به مفاهیمی چون رحمت الهی، عدالت و فطرت انسانی ارتباط دارد. حکیمان الهی خداوند را خیر مطلق و دارای رحمت واسعه میدانند، در حالی که فطرت انسانی بر اساس آیه «و نفخت فیه من روحی» به سنخ الهی مرتبط است. از اینرو، خطاهای انسانی بهعنوان مسائل ...
بیشتر
مسئله جاودانگی عذاب در جهان واپسین، یکی از موضوعات مهم و چالشبرانگیز در علوم اسلامی است که به مفاهیمی چون رحمت الهی، عدالت و فطرت انسانی ارتباط دارد. حکیمان الهی خداوند را خیر مطلق و دارای رحمت واسعه میدانند، در حالی که فطرت انسانی بر اساس آیه «و نفخت فیه من روحی» به سنخ الهی مرتبط است. از اینرو، خطاهای انسانی بهعنوان مسائل عرضی تلقی میشوند که تنها حالتهای پلیدی را بر فطرت او میافزایند و پس از عذاب، انسان به فطرت پاک اولیه خود بازمیگردد. برخی اندیشمندان اسلامی با استناد به متون دینی، نیازی به خلود در عذاب نمیبینند و این دیدگاه را به چالش میکشند. ابن عربی با تأکید بر وحدت وجود و رحمت الهی، معتقد است که عذاب دائمی برای هیچکس وجود ندارد و در نهایت همه مخلوقات به رحمت خداوند باز خواهند گشت. او باور دارد که خطاهای انسانی نمیتوانند بر فطرت الهی انسان تأثیر دائمی بگذارند و عذاب، مرحلهای از تکامل روحی است. در مقابل، علامه طباطبایی بر جاودانگی عذاب تأکید دارد و آن را با عدالت الهی سازگار میداند. او معتقد است که عذاب و نعمت در آخرت به حالات نفس وابسته است و اگر نفس بهصورت ملکه درآید، عذاب جاودان خواهد بود. این دو دیدگاه، هرچند در اصول کلی متفاوت هستند، به تبیین ابعاد مختلف مسئله جاودانگی در عذاب میپردازند و نیاز به فهم عمیقتری از آموزههای دینی و تأملات فلسفی و کلامی را نشان میدهند.
محمد اسماعیل عبداللهی
چکیده
حکمرانی محلی از موضوعات کلیدی در نظام حکمرانی است که همواره محل تحلیل و بررسی بوده است. این پژوهش به تحلیل بنیانهای شناختی حکمرانی محلی با تکیه بر انگارههای الهیاتی و اعتقادی شیعه میپردازد و هدف آن، ارائه راهکارهایی عملی و راهبردی جهت پیادهسازی این اصول در سطح جوامع محلی شیعی است. مقاله حاضر با رویکردی توصیفی و تحلیلی به بررسی ...
بیشتر
حکمرانی محلی از موضوعات کلیدی در نظام حکمرانی است که همواره محل تحلیل و بررسی بوده است. این پژوهش به تحلیل بنیانهای شناختی حکمرانی محلی با تکیه بر انگارههای الهیاتی و اعتقادی شیعه میپردازد و هدف آن، ارائه راهکارهایی عملی و راهبردی جهت پیادهسازی این اصول در سطح جوامع محلی شیعی است. مقاله حاضر با رویکردی توصیفی و تحلیلی به بررسی متون اسلامی و تجربیات موفق در جوامع اسلامی میپردازد. روش تحقیق بر تحلیل متون اسلامی و بررسی تجربیات موفق در حکمرانی اسلامی متمرکز است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که در تحلیل مبانی حکمرانی بهینه در قرآن، میتوان نظریهای جامع از حکمرانی محلی بر مبنای آیات و دستورات اسلامی استخراج کرد. گرچه نظریهای مدون از حکمرانی محلی در اسلام موجود نیست، اما از تحلیل آیات قرآن و احکام مربوط به مدیریت جامعه، اصولی چون عدالت، شفافیت، مشارکت، کرامت انسانی، توسعه اجتماعی، حفاظت محیط زیست، همبستگی و صلح قابل استنباط است. توجه به این مؤلفهها میتواند کارآمدی، مصلحت عمومی و رضایت تمامی ذینفعان را افزایش دهد و به بهبود حکمرانی محلی و ارتقای توسعه پایدار و همبستگی اجتماعی منجر شود.
محمود صیدی؛ مجید بیگی؛ صالح حسن زاده
چکیده
اهل حدیث براساس حدیثی اعتقاد برآن دارند خداوند نسبت به ادراک وباور مومنان تغییر می نماید ابن عربی ایده رویت خداوند را از سوی متکلمان اشعری مسلک پذیرفته و در رویکردی ابداعی نظریه تحول الهی به صورت اعتقادات و باورهای مومنان را نیز بدان افزوده است بنیان این نظریه، حدیثی است که در منابع روائی اهل سنت نقل گردیده وبطور کلی تبدیل به یکی از ...
بیشتر
اهل حدیث براساس حدیثی اعتقاد برآن دارند خداوند نسبت به ادراک وباور مومنان تغییر می نماید ابن عربی ایده رویت خداوند را از سوی متکلمان اشعری مسلک پذیرفته و در رویکردی ابداعی نظریه تحول الهی به صورت اعتقادات و باورهای مومنان را نیز بدان افزوده است بنیان این نظریه، حدیثی است که در منابع روائی اهل سنت نقل گردیده وبطور کلی تبدیل به یکی از باورهای اهل حدیث شده است این مقاله با هدف نقد وبررسی این نظریه براساس مبانی کلامی شیعه در راستای تبیین دقیق عقاید شیعه به روش تحلیلی توصیفی در رویکرد تطبیقی به تحلیل وبررسی نظریه تحول خدواند در اندیشه اهل حدیث وابن عربی پرداخته است و آنگاه با مبانی کلامی امامیه به نقادی آن اقدام نموده است یافته های تحقیق مبیّن آن است حدیث تحول به جهت عدم نقل آن در منابع شیعه و ختم کلیه اسناد آن به ابوهریره و مغایرت آن با مباحث عقلی و محکمات قرآنی قابل اعتماد نیست نتایج بحث چنین است نظریه تحول با اصل مجرد بودن و جسمانی نبودن خداوند سازگار نمی باشد همچنین ابن عربی و شارحین او اعیان ثابت را مقتضی تحول خداوند می دانند ولی اعیان ثابت به دلیل ثبات و عدم تغییر مقتضی ثبات و یکسانی تجلیات خداوند می باشد و نسبت به باور مومنان تغییر نمی کنند.