نوع مقاله : علمی تخصصی

نویسندگان

1 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد اندیشة سیاسی در اسلام، دانشگاه علّامه طباطبایی، تهران، ایران

2 استاد علوم سیاسی، دانشگاه علّامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

اسلام سیاسی، متعاقب انقلاب اسلامی ایران، در جمهوری اسلامی موجودیت عینی یافت و در بازاریابی سیاسی افکار عمومی جهان اسلام، خود را به‌عنوان کالای پرمشتری برای مسلمانان جهان اسلام، که در عصر جدید همواره سرخورده و شکست‌خورده و ناکام بوده‌اند، درآورد. این خوانش انقلابی از اسلام در ایران موفقیت عملی و عینی خود را در قالب ایجاد تغییرات اجتماعی در انقلاب اسلامی، نظام‌سازی با منطق جمهوری اسلامی که سنّت و مدرنیته را در ترکیبی موزون به‌کار گرفت و نیز در ایجاد نظامی ماندگار و چهل‌ساله نشان داد؛ اما الگوی رقیب و وهابی داعش در برابر این اسلام سیاسی قد علم کرده، با دولت‌سازی نیم‌بند  خود در عراق و سوریه به خودنمایی  می‌پردازد. در این نوشتار به مقایسة تطبیقی اعتقادات سیاسی، اخلاقیات سیاسی و رفتار سیاسی در منظومة سیاسی شیعه و داعش پرداخته شده است؛ از جملة این موارد، مقایسة اعتقادی موضوع منجی و مهدویت، مقایسة اخلاقی مسئلة خلافت و ولایت و مقایسة رفتاری مسئلة مهمّ جهاد و جنگ  است.

کلیدواژه‌ها

منابع و مآخذ
قرآن
آل‌غفور، سیدمحسن. (1384ش.). «اجتهاد و تقلید در اندیشة عالمان شیعه». فصلنامة علوم سیاسی. شمارة 31. پاییز1384.
افشردی، محمدحسین و حسین اکبری. (1392ش.). «تأثیر عوامل ژئوپلتیکی شیعه بر توسعة نفوذ انقلاب اسلامی». آفاق امنیت. شمارة 20، پاییز1392.
ابراهیم‌زاده، عبدالله. (1385ش.). حاکمیت دینی. قم: زمزم هدایت.
برزگر، ابراهیم. (1393ش.). «مجرای فهم تکفیری‌ها، پژوهش‌های راهبردی سیاست». فصلنامة پژوهش‌های راهبردی سیاست.  دورة 2. شمارة 7.  زمستان 1392.
ـــــــــــــــــــ . (1389ش.). «ساختار فهم اندیشة سیاسی اسلام». دانش سیاسی. شمارة 12.  پاییز و زمستان 1389.
بخشی، مهدی وشیخ احمد. (1385ش.). «جهاد از ابن‌تیمیه تا بن‌لادن»علوم سیاسی. شمارة 34. تابستان 1385.
جوادی آملی، عبدالله. (1389ش.).ولایت فقیه. قم: اسراء.
ـــــــــــــــــــــــــــ. (1386ش.). منزلت عقل در هندسة معرفت دینی. قم: اسراء.
ـــــــــــــــــــــــــــ. (1394ش.). مفاتیح الحیاة. قم: اسراء.
حسینیان، روح‌الله. (1380ش.). تاریخ سیاسی تشیع تا تشکیل حوزة علمیه.  مقدّمه‌ای بر انقلاب اسلامی. تهران: مرکز نشر اسناد انقلاب اسلامی.
خطیبی کوشکک، محمد. (1430 ق.).  «مبانی عقلی امر به معروف و نهی از منکر». فصلنامة پیام. شمارة 92. محرم 1430 هـ. ق.
خمینی، روح‌الله. (1388ش.).  ولایت فقیه؛ حکومت اسلامی.  چ17. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
رضوان‌طلب، محمدرضا. (1385ش.). «استراتژی تقریب». اندیشة تقریب. شمارة 7. تابستان 1385.
رضوانی، علی‌اصغر. (1385ش.). موعودشناسی و پاسخ به شبهات. قم: مسجد جمکران.
شیرخانی، علی و داوودی، رشید. (1393ش.). «تبیین قلمرو ولایت در فقه سیاست شیعه». فصلنامة سیاست متعالیه. شمارة 7. زمستان 1393.
صدرالحسینی، سیدرضا. (1395ش.).اندیشه و عمل داعش. قم: زمزم هدایت.
عباسی، محمود. (1393ش.). «سنخ‌شناسی داعش»فصلنامة مطالعات راهبردی جهان اسلام.شمارة 28. تابستان1393.
عبدخدایی، مجتبی و تبریزی، زینب. (1394ش.). «نقش گروه‌های تکفیری ـ تروریستی سوریه و عراق در تأمین امنیت اسراییل». مطالعات انقلاب اسلامی.  شمارة 41.  تابستان 1394.
عبدالمالکی، سعید. (1394ش.). تحلیل روانشناختی پدیدة داعش. تهران: نشر علم.
عیسی‌نیا، رضا. (1385ش.). «امام و ادبیات پایداری». پژوهشنامة متین. شمارة 30. بهار1385.
فرمانیان، مهدی. (1386ش.).«جایگاه آموزة منجی در اندیشة اهل سنّت». مشرق موعود. سال اول. شمارة 2. تابستان 1386.
ــــــــــــــــــــ . (1389ش.). «سلفیه و تقریب». هفت آسمان. شمارة 47.  پاییز 1389.
فیروزآبادی، حسن. (1394ش.). «تکفیری‌های داعش را بشناسیم». تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
فیرحی، داوود. (1387ش.). «مفهوم جنگ و اخلاق نظامی در اسلام شیعی»فصلنامة سیاست. شمارة 15. دورة 38. بهار1387.
فیرحی، داوود. (1383). «دفاع مشروع، ترور و عملیات شهادت‌طلبانه در مذهب شیعه». فصلنامة شیعه‌شناسی. شمارة 6. تابستان 1383.
قاسمی ورجانی، مهدی. (1394ش.).گفتمان داعش. تهران: ستوس.
کاظمینی بروجردی، سید محمدعلی. (1352ش.). شیعه‌شناسی از منظر فریقین شیعه و سنی در خلافت و ولایت. تهران: مشعل آزادی.
کوک، مایکل. (1385ش.). امر به معروف و نهی از منکر در اندیشة اسلامی. ترجمة احمد نمایی. ج 1.  مشهد: مؤسسة چاپ آستان قدس رضوی.
مصطفی، حسن. (1394ش.).  داعش زیرساخت‌های معرفتی و ساختاری. تهران: آفتاب خرد.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1389ش.).آموزش عقاید. تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
مؤسسة اندیشه‌سازان نور. (1393ش.).ماهیت و جایگاه جریان‌های سلفی در کشورهای اسلامی. تهران: مؤسسة اندیشه‌سازان نور.
ناصح، علی احمد و نانسی ساکی. (1387ش.). «جایگاه عقل و تعقل در مبانی تفکر شیعه». شیعه‌شناسی.  شمارة 21. بهار 1387.
نورانی، سید مهدی. (1394ش.).  داعش از کاشت تا برداشت.  قم: مجد اسلام.
نجات، سید علی، (1394ش.).کالبدشکافی داعش. تهران: ابرار معاصر.
* مجلات
مجلة دابق شمارة 1، رمضان المبارک 1435.
مجلة دابق شمارة 2، رمضان المبارک 1435.
مجلة دابق شمارة 3، رمضان المبارک 1435.
مجلة دابق شمارة 4، ذی‌الحجه 1435.
مجلةدابق شمارة5، محرم 1436.