نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 دانشیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه علّامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

ظهور ابتدایی پاره­ای از آیات قرآن در موارد متعدّد نشانگر آن است که حضرت موسی (ع) در دو مورد: 1) کشتن فرد قبطی؛ و 2) برخورد به ظاهر تحقیر­آمیز با پیامبر الهی، برادر خود هارون (ع) به خشونت­آمیزترین عمل ممکن دست زده­است. این پژوهش که در روش گردآوری مطالب، کتابخانه­ای است و در نحوۀ استناد داده­ها، از شیوۀ اسنادی پیروی می‌کند و در تجزیه و تحلیل مطالب، روش آن تحلیل محتوایی از نوع توصیفی تحلیلی می‌باشد. پاسخ­های مربوط به عملکرد خشونت­آمیز حضرت موسی (ع) را گردآوری، تحلیل و بررسی و نقد نموده و در دیدگاه برگزیده به این نتیجه دست یافته­است که در مسألۀ قتل، فقط دو پاسخ به قصد دفاع از مظلوم خواه به صورت قتل غیر عمدی و یا قتل عمدی پاسخ موجه می­باشند و در زمینه برخورد تحقیر­آمیز تنها پاسخ موجه این است که حضرت موسی  (ع) با این کار خود می‌خواست به‌صورت عملی، عواقب سوء بت­پرستى را به نمایش بگذارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Criticism of Attributing Incompatible Practices with Shiite Theological Principles in the Field of Infallibility of the Prophets (PBUH): A Case Study of the Seemingly Violent Practice of Prophet Moses (PBUH) in the Qur'an

نویسندگان [English]

  • Kavous Roohi Barandagh 1
  • Saleh Hasanzadeh 2

1 Associate Professor of Qur’anic Science and Islamic Traditions, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. (Corresponding author)

2 Associate Professor of Islamic Studies, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The initial appearance of some verses of the Qur'an in various cases indicates that Prophet Moses (PBUH) in two cases: 1) killing a Coptic person; And 2) the seemingly humiliating treatment of the divine prophet, his brother Aaron (PBUH), has committed the most violent act possible. The method of collecting the contents of is library research. In the way of citing the data, the method of documentation has been followed. In content analysis, the content analysis method of the descriptive-analytical type has been used. The answers related to the violent action of Prophet Moses (PBUH) have been collected, analyzed, examined, and criticized, and in the selected view, we have reached the conclusion that in the issue of murder, there are only two answers to defend the oppressed in the form of unintentional murder or premeditated murder is a justified answer, and in the context of humiliating treatment. the only justified answer is that Prophet Moses (PBUH) wanted to show the consequences of idolatry in a practical way.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Moses (PBUH)
  • Violent Practice
  • Qur'an
  • Mrder
  • Aaron (PBUH)
منابع و مآخذ
-                    قرآن کریم.
-             ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله. (بی تا). شرح نهج البلاغه. تحقیق: محمد أبو الفضل ابراهیم. بی جا: دار احیاء الکتب العربیة عیسى البابی الحلبی و شرکا.
-                    ابن رشد، محمد بن احمد. (۱۹۹۳). تهافت التهافت. بیروت: دار الفکر اللبنانی.
-                    ابن شهرآشوب، محمد بن علی. (۱۳۶۹). متشابه القرآن و مختلفه. قم: دار البیدار للنشر.
-                    ابن عاشور، محمد، الطاهر بن محمد. (1420). التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
-                    ابن عربی، محیی الدین. (۱۳۷۰). فصوص الحکم. تهران: الزهراء.
-                    ابن فارس، أحمد. (1399هـ - 1979م). معجم مقاییس اللغه. عبد السلام محمد‌هارون. بیروت: دار الفکر.
-             ابن قدامه، ابن أحمد عبدالله المقدسی. (1405). المغنی فی فقه الإمام أحمد بن حنبل الشیبانی (چاپ اول). بیروت: دار الفکر.
-                    ابن کمونه، سعد بن منصور. (۱۴۰۲). الجدید فی الحکمه. بغداد: جامعه بغداد.
-                    ابن منظور، محمد بن مکرم. (بی تا). لسان العرب (چاپ سوم). بیروت.
-             ابن نوبخت، ابراهیم. (1413 ق‏). الیاقوت فی علم الکلام (چاپ اول). تحقیق علی اکبر ضیائی. قم‏: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
-                    ابوحیان، محمد بن یوسف. (۱۴۲۰). البحر المحیط فی التفسیر. بیروت: دار الفکر.
-                    اشعری، علی بن اسماعیل. (1400). مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین. فرانس شتاینر، آلمان- ویسبادن‏.
-                    إیجی، عضد الدین عبد الرحمن. (1997). المواقف (چاپ اول). تحقیق: عبدالرحمن عمیرة. بیروت: دار الجیل.
-                    آملی، حیدر بن علی. (۱۳۶۸). جامع­الاسرار و منبع­الانوار. تهران: انجمن ایرانشناسی فرانسه در ایران.
-                    بغوی، خالد عبدالرحمن العک. (بی تا). معالم التنزیل فی تفسیر القرآن (تفسیر البغوی). بیروت: دار المعرفه.
-                    بلاغی، محمدجواد. (۱۴۰۵). الهدی الی دین المصطفی. بیروت: موسسه الاعلمی ‌للمطبوعات.
-          تجلیل تبریزى، ابوطالب. (1417). معجم المحاسن و المساوى (چاپ اول). قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم: مؤسسة النشر الإسلامی.
-                    تفتازانی، مسعود بن عمر. (۱۴۰۷). شرح العقاید النسفیه. قاهره: مکتبه الکلیات الازهریه.
-                    تفتازانی، سعد الدین مسعود بن عمر. (1401). شرح المقاصد فی علم الکلام. پاکستان: دار المعارف النعمانیه.
-             ثعالبی، أبو زید عبد الرحمن بن محمد بن مخلوف. (1418). الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن (چاپ اول). تحقیق: شیخ محمد علی معوض و الشیخ عادل أحمد عبد الموجود. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
-                    ثلایی، یوسف بن احمد. (۱۴۲۳). تفسیر الثمرات الیانعه و الاحکام الواضحه القاطعه. صعده: مکتبه التراث الاسلامیه.
-                    جرجانی، علی بن محمد. (۱۳۷۰). کتاب التعریفات. تهران: ناصر خسرو.
-                    جرجانی، میر سید شریف. (۱۳۲۵). شرح المواقف و یلیه حاشیتی السیالکوتی و الحلبی. قم: منشورات شریف رضی.
-                    جزائری، سید نعمة الله.‏ (1408). کشف الأسرار فی شرح الاستبصار. قم: مؤسسة دار الکتاب‏.
-                    جعفری، محمد تقی. (1352). تفسیر و نقد و تحلیل مثنوى جلال الدین محمد مولوى. تهران: انتشارات اسلامی.
-                    جوادی آملی، عبدالله. (1378). شریعت در آینه معرفت. تهران: مرکز نشر اسراء.
-                    ــــــــــــــــــــ . (۱۳۸7). تفسیر موضوعی قرآن کریم. قم: مرکز نشر اسراء.
-                    جوهری، اسماعیل بن حماد. (۱۳۷۶). الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیه. بیروت: دار العلم للملایین.
-                    حسینی همدانی، محمد. (۱۴۰۴). انوار درخشان در تفسیر قرآن. قم: علمیه.
-                    حلی، علامه حسن بن یوسف. (۱۳۶۳). انوار الملکوت فی شرح الیاقوت. قم: بیدار.
-                    حلی، علامه حسن بن یوسف. (۱۳۶۵). الباب الحادی عشر مع شرحیه. تهران: موسسه مطالعات اسلامی.
-                    حلی، محقق جعفر بن حسن. (۱۴۱۵). مناهج الیقین فی اصول الدین. تهران: دار الاسوه للطباعه و النشر.
-             حلی، علامه حسن به یوسف. (۱۴۲۲). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. قم: جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه، موسسه النشر الاسلامی.
-                    حیدری، کمال. (۱۴۲۶). عصمه الانبیاء فی القرآن. قم: دار فراقد.
-             رازی، فخر الدین محمد بن عمر. (1400ق). المحصول فی علم الأصول (چاپ اول). طه جابر فیاض العلوانی. ریاض: جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة.
-                    ــــــــــــــــــــ (1421). مفاتیح الغیب. بیروت: دار الکتب العلمیة.
-                    ــــــــــــــــــــ (۱۹۸۸). عصمه­الانبیاء. بیروت: دارالکتب العلمیه.
-                    ــــــــــــــــــــ (۱۹۹۱). المحصل. قاهره: مکتبة دار التراث.
-                    راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (بی تا). المفردات فی غریب القرآن (چاپ اول). بیروت: دار القلم.
-                    روحی برندق، کاوس و خسروپناه، عبد الحسین. (1397). مشرق موعود. سال دوازدهم، شماره 47.
-             زمخشری، محمود بن عمر. (۱۴۰۷). الکشاف عن حقایق غوامص التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التاویل. بیروت: دار الکتاب العربی.
-                    زمخشری، محمود بن عمر. (۱۹۷۹). أساس البلاغه. بیروت: دار صادر.
-                    سبحانی، جعفر. (۱۴۰۵). مفاهیم القرآن. قم: جماعة المدرسین. موسسة النشر الاسلامی.
-                    سبحانی، جعفر. (۱۴۲۰). عصمة الانبیاء فی القرآن الکریم. قم: موسسة الامام الصادق (ع).
-                    سید مرتضی، علم الهدی، علی بن حسین. (بی تا). تنزیة الانبیاء علیهم السلام. قم: دار الشریف الرضی.
-             سیوطی، جلال­الدین عبدالرحمن بن أبی بکر. (۱۴۰۴). الدر المنثور فی التفسیر بالماثور. قم: کتابخانه حضرت آیت الله العظمی ‌مرعشی نجفی (ره).
-                                        شبر، عبدالله. (۱۴۰۷). الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین. کویت: مکتبة الفین.
-             شنقیطی، محمد بن محمد المختار. (1415). اضواء البیان فی ایضاح القرآن بالقرآن. بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
-                    شوکانی، محمد بن علی. (بی تا). فتح القدیر. عالم الکتب.
-             شهید اول، محمد بن مکی عاملی. (1417). الدروس الشرعیه فی فقه الامامیة (چاپ دوم). قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه.
-                    صاوی، احمد بن محمد. (۱۴۲۷). حاشیةالصاوی علی تفسیر الجلالین. بیروت: دار الکتب العلمیة.
-                    صدوق، شیخ ابن بابویه محمد بن علی. (۱۴۰۴). عیون اخبار الرضا (ع). بیروت: موسسة الاعلمی‌للمطبوعات.
-                    طباطبایی، محمّد حسین. (1393). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسّسة الاعلمی للمطبوعات.
-                    طبرسی، احمد بن علی. (۱۳۶1). الاحتجاج علی اهل اللجاج. مشهد مقدس: نشر المرتضی.
-                    طبرسی، امین الدین بوعلی، فضل بن حسن. (۱۳۷۲). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصر خسرو.
-                    طریحى، فخر­الدین بن محمد. (1375). مجمع البحرین (چاپ سوم). تهران.
-                    طوسی، شیخ محمد بن حسن. (بی تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-                    طیب، عبدالحسین. (۱۳۷۸). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. (طبع قدیم). تهران: اسلام.
-          عاملی، علی بن یونس. (1384). ‌الصراط المستقیم (چاپ اول). تصحیح: محمد باقر بهبودی. بیجا: المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریة.
-                    عین القضاه، عبدالله بن محمد. (۱۳۷۳). تمهیدات. تهران: منوچهری.
-             فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله. (۱۴۰۵). ارشاد الطالبین الی نهج‌المسترشدین. قم: کتابخانه حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره).
-                    قربانی لاهیجی، زین‎العابدین و عبدالرزاق بن علی لاهیجی. (1383). گوهر مراد. تهران: سایه.
-                    قرطبی، محمد بن احمد. (۱۳۶۴). الجامع لاحکام القرآن. تهران: ناصر خسرو.
-                    قونوی، اسماعیل بن محمد. (۱۴۲۲). حاشیه القونوی علی تفسیر الامام البیضاوی. بیروت: دار الکتب العلمیه.
-                    قیصری، داود بن محمود. (۱۳۸۷). شرح فصوص الحکم. تهران: شرکت انتشارات علمی‌فرهنگی.
-                    لاهیجی، عبدالرزاق بن علی. (1372). سرمایه ایمان. تهران: الزهراء.
-             مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى. (1403). بحار الأنوار الجامعةلدرر أخبار الأئمةالأطهار (چاپ دوم). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
-                    مراغی، احمد مصطفی. (بی تا). تفسیر المراغی. بیروت: دار الفکر.
-                    مصطفوی، حسن. (بی تا). التحقیق فی کلمات القرآن (چاپ سوم). بیروت: دار الکتب العلمیّه.
-                    مظفر، محمد حسن. (۱۴۲۲). دلایل الصدق لنهج الحق. قم: موسسة آل‌البیت علیهم‌السلام.
-                    معرفت، محمدهادی. (1374). تنزیه انبیاء. قم: نبوغ.
-             مقریزی، احمد بن علی. (۱۴۲۰). امتاع الاسماع بما للنبی من الاحوال و الاموال و الحفده و المتاع. بیروت: دار الکتب العلمیه.
-                    مکارم شیرازی، ناصر. (۱۳۸۶). پیام قرآن. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
-             نجفی، محمد حسن بن باقر. (بی تا). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام‏ (چاپ هفتم).‌ بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.