نوع مقاله : علمی تخصصی
نویسندگان
1 استادیار فلسفه، دانشگاه علّامه طباطبایی، تهران، ایران
2 گروه فلسفه، دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده
غزّالی وجود امام را به ادلة شرعی و اجماع امت، ضروری و برای قوام دین و دنیا مفید می‌داند؛ اما عصمت را برای امام شرط نمی‌داند. او معتقد است تنها در امور کشورداری وتجهیز سپاه و... به امام نیاز است؛ و از آنجا که برای انجام این قبیل کارها به علم الهی و لدنّی نیازی نیست، از این‌رو، به عصمت نیازی نیست. او مانند دیگر پیروان اهل سنّت، تعیین امام را به انتخاب مردم می‌داند و هرگونه ادعای نصی از سوی شیعه را بی‌ربط به مسئلة امامت و غیرمتواتر معرفی می‌کند. از نظر او اگر این اخبار، متواتر بودند، هرگز در آنها شک نمی‌شد، در حالی‌که در مورد این اخبار شک وجود دارد. بنابراین احادیثی چون حدیث غدیر و منزلت صرفاً بیانگر احترام و دوستی میان پیامبر(ص) و علی(ع) است و دلیلی بر امامت علی(ع) محسوب نمی‌شود.
خواجه نصیرالدین طوسی در برابر این دیدگاه موضع گرفته ووجود امام را نه به ادلة شرعی، بلکه به دلیل عقلی و با استناد به «قاعدة لطف» بر خداوند واجب می‌داند. وی همچنین با ارائة ادلة عقلی متعدد، عصمت را نیز برای امام ضروری می‌داند و عقیده دارد که درصورت معصوم نبودن امام، تسلسل لازم آمده و دیگر نمی‌توان به تکالیف شرع اطمینان کرد. درضمن، در صورت انجام افعال قبیح از وی، نهی او از آن عمل، واجب می‌شود و در این صورت، غرض از نصب امام نقض شده،مقام امام از سایر مردم پایین‌تر می‌آید؛ در حالی‌که امام باید افضل از همه باشد. خواجه، پس از اثبات عصمت برای امام، می‌گوید عصمت خصیصة ناآشکاری است که کسی جز پروردگار به آن علم ندارد. لذا نصب امام باید از سوی خدا و رسولش صورت گیرد و این یعنی نص؛ و همچنین با توجه به شیوة رسول خدا(ص) بعید است که ایشان در خصوص چنین امر خطیری سکوت کرده باشد. در مجموع، ادلّة خواجه نسبت به دلایل ادعایی غزّالی از وجاهت و قوت بهتری برخوردار است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Studying Ghazali's and Khawaja Nasir al-Din Tusi's Views on the Issue of Imamate
نویسندگان [English]
- Mohsen Habibi 1
- Fateme Abbaszadeh 2
1 Assistant Professor at Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.
2 MA of Islamic Philosophy at Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
چکیده [English]
Al-Ghazali considered the existence of the Imam necessary to Shari'a reasoning and the consensus of the Ummah and considered it useful for the consistency of religion and the world but did not consider infallibility for the Imam. He believes that we need the Imam only in the affairs of the state and equipping the army and ... that he does not need divine knowledge to perform such tasks. He, like other Sunni followers, considers Imam to be the people's choice and introduces any claim by the Shi'a as irrelevant to the issue of Imamate and non-sequential. In his view, if the news were sequential, we would never have doubted it, while we suspected it. Thus hadiths such as the hadith of Ghadir and Manzelat merely express respect and friendship between the Prophet (PBUH) and Ali (PBUH), and there is no reason to believe in the Imamate of Ali (PBUH).On the other hand, Khawaja Nasir has taken a stand against this view and considers the existence of the Imam to be obligatory, not on religious reasons, but based on rationality and "rule of grace" he considers it obligatory on God. He also suggests that infallibility is essential for the Imam by presenting numerous rational proofs, also, if he performs evil acts, he should be prevented from doing so, and in this case, the purpose of existence of Imam will be violated and the Imam's position will be lower than other people's; therefore, the imam must be installed by God and his messenger, and this is the Nas. However, It is also unlikely that the Prophet would be silent about such danger according to the manner of the messenger of God.
کلیدواژه‌ها [English]
- Imamate
- Installation
- Nas
- Infallibility
- Ghazali
- Khawaja
)