نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری مذاهب کلامی ، دانشگاه ادیان و مذاهب،قم،ایران
2 دانشیار گروه مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
چکیده
سجاد(ع) در یکی از بحرانی‌ترین دوره‌های تاریخ اسلام، یعنی دوران پس از عاشورا و حاکمیت استبدادی بنی‌امیه، با بهره‌گیری از شیوه تقیه، توانست گام‌های مؤثری در جهت حفظ و گسترش مکتب تشیع بردارد. ایشان با درک عمیق از شرایط سیاسی و اجتماعی، از تقیه نه‌تنها به‌عنوان وسیله‌ای برای حفظ جان خویش و پیروانش، بلکه به‌مثابه ابزاری راهبردی برای استمرار آموزه‌های شیعی، صیانت از معارف اهل‌بیت(ع)، و ایجاد زیرساخت‌های فرهنگی و علمی استفاده کرد. این مقاله با روش کتابخانه‌ای و رویکرد توصیفی‌ـ‌تحلیلی، به تحلیل کارکردهای تقیه در سیره امام سجاد(ع) می‌پردازد و نشان می‌دهد که ایشان چگونه با این رویکرد هوشمندانه، توانست ضمن مقابله با فشارهای سیاسی و عقیدتی، به ترویج مفاهیم دینی، پرورش شاگردان، و نگارش ادعیه و معارف بلند اسلامی بپردازد. همچنین، در بخش پایانی مقاله، یکی از شبهات رایج اهل سنت درباره تضاد و دوگانگی در روایات تقیه‌ای مورد بررسی قرار گرفته و پاسخی مستند و تحلیلی به آن ارائه شده است. این پژوهش تلاش دارد تقیه را نه صرفاً یک واکنش دفاعی، بلکه به‌عنوان بخشی از یک استراتژی فعال فرهنگی و اعتقادی در سیره امام سجاد(ع) معرفی کند.
عنوان مقاله [English]
Taqiyyah in the Practical Life of Imam Al-Sajjād (‘a): A Comparative Analysis of Key Hadiths and a Critical Examination of the Alleged Liar's Paradox in Taqiyya
نویسندگان [English]
- Fatemeh Taherizadeh 1
- Mohammad Moeini far 2
1 PhD Student in Theological Denominations. University of Religions and Denominations, Qom, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Islamic Religions, University of .Religions and Denominations, Qom, Iran
چکیده [English]
Imam al-Sajjad ('a), during one of the most critical periods in Islamic history—the post-Karbala era under the despotic rule of the Umayyad regime—took significant steps to preserve and expand the school of Shi‘ism through the strategic use of taqiyya (dissimulation). With a profound understanding of the prevailing political and social pressures, he employed taqiyya not merely as a means of personal protection but as a calculated method to safeguard Shi‘a teachings, preserve the knowledge of the Ahl al-Bayt ('a), and lay the cultural and intellectual foundations for future generations. This study, based on a descriptive-analytical approach and library research method, examines the role of taqiyya in Imam al-Sajjad’s ('a) struggle and illustrates how he utilized this approach to counter political and ideological oppression while promoting religious teachings, training disciples, and compiling elevated Islamic knowledge. In the final section, the paper addresses a common Sunni objection regarding the apparent contradiction and duality in taqiyya-related traditions, providing a documented and analytical response. Ultimately, this research seeks to demonstrate that taqiyya, in the context of Imam al-Sajjad’s ('a) life, functioned not only as a defensive tactic but also as part of an active, deliberate cultural and religious strategy.
)