نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای عرفان اسلامی دانشگاه ازاد واحد علوم تحقیقات

2 استادیاروهیات علمی گروه مطالعات تطبیقی عرفان، مدیر گروه پژوهشی حکمت معاصروهیات علمی گروه عرفان اسلامی دانشگاه ازاد ، واحد علوم

چکیده

مسئله وحدت وجود یکی از مسائل مهم در حوزه کلام و عرفان و فلسفه اسلامی محسوب می‌شود. و محوری‌ترین مبحث در تفکر عرفانی و یکی از مسائل پر مناقشه و جنجالی در تاریخ کلام و عرفان اسلامی و حتی در میان محققان غربی به شمار می‌رود. و تقریباً همه مباحث دیگر حول عرفان و کلام به نحوی به همین مسئله بازگشت می‌کند. گروهی از متکلمان مانند محمد طاهر قمی و میرلوحی از اساس با اندیشه عرفا مخالف بودند. از طرفی دیگر عالمانی چون سید حیدر آملی و فیض کاشانی و ملاصدرا به دنبال استفاده از نظریه‌های عرفانی در تفسیر متون دینی بودند. مرحوم علامه محمد باقر مجلسی دیدگاه و موضعی میانه دو گروه عالمان اتخاذ نمود.و در برخورد با بزرگان عرفان اندیشه‌های آنان اصل تفسیر عرفانی بر مبنای مکتب امامان شیعه را پذیرفت. در این مقاله میان دیدگاه توحید عرفانی سید حیدر املی و علامه مجلسی مقایسه صورت گرفته و سعی گردیده دیدگاه صحیح و قابل فهمی از نظریه وحدت وجود ارائه گردد.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم ترجمه‌ی عبدالحمید آیتی.
نهج‌البلاغه ترجمه و شرح دشتی.
آملی، سید حیدر. (۱۳۸۱). جامع‌الاسرار و منبع الانوار، تهران، نشر رسانش.
 آملی، سید حیدر. (۱۳۶۲). تفسیر محیط الاعظم، تصحیح محمد خواجوی، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
 آملی، سید حیدر. (۱۳۸۳). انوارالحقیقه و اطوار الطریقه واسرار الشریعه، موسوی تبریزی، انتشارات آسوده، قم.
آملی، سید حیدر. (۱۳۷۵). نص النصوص، ترجمه محمدرضا جوزی، انتشارات علمی فرهنگی
آملی، سید حیدر. (۱۳۶۷). نص النصوص فی شرح الفصوص الحکم، هانری کربن وعثمان یحیی، طوس.
 آملی، سید رکن‌الدین حیدر. (۱۳۶۷). معرفی کتاب جامع‌الاسرار، انجمن ایران‌شناسی فرانسه.
امینی نژاد، علی. (۱۳۹۳). آشنایی با مجموعه عرفان اسلامی، انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
بدیعی، محمد، (۱۳۸۴)، احیاگر عرفان پژوهشی در زندگی و مذهب شیخ اکبر محیی‌الدین ابن عربی، تهران: پازینه.
پازوکی، شهرام. (۱۳۸۸)، تصوف در ایران بعد از قرن ششم، مندرج در تاریخ و جغرافیای تصوف، پروانه عروج نیا و دیگران، تهران: کتاب مرجع.
تمیم داری، احمد. (۱۳۷۲)، عرفان و ادب در عصر صفوی، تهران: حکمت.
جعفریان، رسول. (۱۳۸۸). سیاست و فرهنگ روزگار صفوی، تهران: نشر علم
رحیمیان، سعید. (۱۳۸۸ )، مبانی عرفان نظری، تهران: سمت.
زرین‌کوب، عبدالحسین. (۱۳۷۶)، دنباله جستجو در تصوف ایران، تهران: امیرکبیر.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (۱۳۶۵)، رساله سه اصل، تصحیح حسین نصر، تهران: مولی.
(1340)، کسر اصنام الجاهلیه، تحقیق محمدتقی دانش‌پژوه، تهران: دانشگاه تهران.
طباطبایی، سید ناصر. (۱۳۹۲). عرفان شیعی پژوهشی پیرامون زندگی و اندیشه‌های سید حیدر آملی، خنجر علی حمیه، انتشارات مولی.
طباطبایی، سید ناصر. (۱۳۹۲). یازده رساله در وحدت وجود، ترجمه، تهران، انتشارات مولی، سال اول.
فیض کاشانی، محسن. (۱۴۲۷). الحقایق فی محاسن الاخلاق، تحقیق محسن عقیل، بی‌جا: دار الکتب الاسلامی.
قمی، محمد طاهر. (۱۳۷۴).رساله رد صوفیه، تصحیح حسن اسلامی، مندرج در میراث اسلامی ایران، دفتر چهارم، به کوشش رسول جعفریان، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
کیانی، محسن. (۱۳۸۰)، تاریخ خانقاه در ایران، تهران: طهوری.
مجلسی، محمدباقر. (۱۳۱۱)، اجوبه ملأ محمدباقر مجلسی به ملأ خلیل و رساله تشویق السالکین، بی‌جا: بی‌تا.
مجلسی، محمدباقر. (۱۳۷۵)، اعتقادات علامه مجلسی، ترجمه علی‌اکبر مهدی پور، قم: رسالت.
 (1403)، بحارالانوار، الجامعه لدرر اخبار الائمه الاظهار، الطبعه الثانیه، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
منصوری لاریجانی، اسماعیل. (۱۳۸۰). ساحت ربوبی، شرح رساله‌ی نقدالنقودفی معرفه الوجود علامه سیدحیدر آملی، انتشارات آیه.
منصور نژاد، محمد. (۱۳۶۷). سید حیدر بروایت هانری کربن، تهران، انتشارات طوس.
یزدان پناه، یدالله. (۱۳۹۲). مبانی و اصول عرفان نظری، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.