نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

سطح 4 حوزه علمیه قم

چکیده

در بیشتر آثاری که به نقد وهابیت اختصاص دارند، آن دسته از اعمال مسلمانان که ازنظر وهابیان مصداق شرک محسوب می‌شوند، موردبررسی قرار گرفته‌اند. گرچه نقدهایی که به این صورت مطرح شده‌اند، تصویر نادرست وهابیان از اعتقادات سایر مسلمانان را نشان می‌دهند؛ اما آنچه ضروری است نقد مبانی اندیشه وهابیت است. ازآنجایی‌که محورهای اصلی تفکر وهابیت عبارت‌اند از: توحید ربوبی، توحید الوهی و تعریف عبادت، بنابراین نقد رویکرد آنان در این موارد در اولویت قرار دارد. در آثار علامه جوادی آملی، به نقد مبانی رویکرد وهابیت توجه شده است که در مقاله حاضر به آن پرداخته شده است. بر اساس این تحقیق وهابیت در تبیین توحید ربوبی و الوهی، معیار و مرز بین توحید ربوبی و شرک ربوبی، تعریف عبادت، ارتباط توحید ربوبی و الوهی و عدم توجه به قید استقلال، دارای انحرافاتی است که منظومه فکری آنان را غیرتوحیدی می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

منابع
ابن عابدین الدمشقی، محمد أمین، (1415)، رد المحتار علی الدر المختار شرح تنویر الأبصار، وزارة الأوقاف، کویت.
أبی بطین عبد الله بن عبد الرحمن، (1412)، رسائل و فتاوى أبا بطین، دار العاصمة، الریاض، سعودی،
امین، سیدمحسن، (1382) کشف الارتیاب، دارالکتب الاسلامیه، قم.
آل الشیخ، عبدالطیف، (1424)، مصباح الظلام فی الرد على من کذب الشیخ الإمام ونسبه إلى تکفیر أهل الإیمان والإسلام، وزارت اوقاف ارشاد و دعوت، ریاض.
بن باز، عبدالعزیز؛ عثیمین، محمد بن صالح، (1413) فتاوى مهمة لعموم الأمة، دارالعاصمه الریاض.
بن عبد الوهاب، محمد، (1396)، موسوعة مؤلفات الإمام محمد بن عبدالوهاب، دانشگاه محمد بن سعود، ریاض.
بن عبد الوهاب، محمد، (بیتا الف)، الرسائل الشخصیة، دانشگاه محمد بن سعود، ریاض.
بن عبد الوهاب، محمد، (بیتا ب)، خمسون سؤالاً و جواباً فی العقیده، موقع المشکاه.
بن فوزان، صالح، (1422)، الملخص فی شرح کتاب التوحید، دار العاصمة، الریاض
التمیمی، عبد الرحمن بن عبد الوهاب، (1412)، رسائل وفتاوى عبدالرحمن، دار العاصمة، الریاض.
جوادی آملی عبدالله، (1388)، تفسیر موضوعی قرآن، مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی عبدالله، (1392)، شمیم ولایت، مرکز نشر اسراء
جوادی آملی، عبدالله، (1378)، بنیان مرصوص امام، قم، مرکز بین‌المللی نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله، (1387 الف)، تفسیر تسنیم، مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله، (1387 ب)، سروش هدایت، مرکز بین‌المللی نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله، (1391)، آفاق اندیشه، مرکز بین‌المللی نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله، (1394 الف)، حقیقت و تأثیر اعجاز، مرکز نشر اسراء
جوادی آملی، عبدالله، (1394 ب)، بر بال اعتکاف، مرکز نشر اسراء
جوادی آملی، عبدالله، (1399)، ادب فنای مقربان، قم، مرکز بین‌المللی نشر اسراء.
الدویش أحمد بن عبد الرزاق، (1414)، فتاوی اللجنة الدائمة للبحوث العلمیة و الإفتاء، الرئاسة العامة للبحوث العلمیة والإفتاء، سعودی.
سبحانی، جعفر، (1384)، بحوث قرآنیة فی التوحید و الشرک، موسسه الامام صادق، قم
صاوی، احمد بن محمد، (1427 ق). حاشیة الصاوی علی تفسیر الجلالین، منشورات محمد علی بیضون الکتب العلمیة، بیروت – لبنان
عثیمین، محمد بن صالح، (1413)، مجموع فتاوى ورسائل، دار الوطن - دار الثریا، ریاض.
عثیمین، محمد بن صالح، (1424 الف) فتاوى أرکان الإسلام، دار الثریا للنشر والتوزیع، الریاض.
عثیمین، محمد بن صالح، (1424 ب) القول المفید على کتاب التوحید، دار ابن الجوزی، ریاض.
محمد امان جامی، (1416)، الصفات الإلهیة فی الکتاب والسنة النبویة فی ضوء الإثبات والتنزیه، الدار العالمیة، رباض.
محمد بن عبدالوهاب، (1401) أصول الدین الإسلامی مع قواعده الأربع، دار الحدیث الخیریة، مکة المکرمة.
مشکور محمدجواد، (1387) بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
مصباح یزدی محمد تقی، (1385). خداشناسی (معارف قرآن 1)، موسسه امام خمینی، قم.
مغنیه، محمد جواد، هذه هی الوهابیة، (1408)، منظمة الاعلام الاسلامی، تهران.
یافعی عبدالفتاح بن صالح قدیش، (1341) التجسیم و المجسمة و حقیقة عقیدة السلف فی الصفات الإلهیة، موسسه الرساله، بیروت.