نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد گروه فلسفه، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
2 دکترای کلام و حکمت اسلامی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
چکیده
بحث این مقاله پیرامون علیت، به ویژه علیت فاعلی است و بنای نگارندگان بر این است که مطلب به طریق تطبیقی میان سران و برخی از بزرگان فرقه‌های کلامی اسلامی بررسی شود. در این مقاله، ابتدا تعریف علیت به صورت گزارشی بیان شد، سپس پیرامون اهمیت این بحث از جنبه‌های فلسفی وکلامی به‌کوتاهی توضیح داده شد و تفاوت دیدگاه فلسفی و کلامی دربارة علیت بیان گردید و آنچه از این مقوله به متکلمان اسلامی ارتباط دارد، مشخص شد، تا مسیر بحث به‌خوبی روشن باشد. آنگاه با رعایت نسبی تقدم و تأخر فرقه‌های چهارگانه، نظریات معتزله، اشاعره، ماتریدیه و شیعه پیرامون علیت، با توجه به همان نقطه‌نظری که برای آنان مطرح بود، گزارش شد و در پایان، بعد از تلخیص مطالب در پنج فقره، نظر شیعه و از جهاتی، نظر معتزله پذیرفته شده‌است. لازم به تذکر است که تاریخ و شرح حال و دیدگاه‌های چهار فرقه و تحولات فکری آنان در طول قرون به‌تفصیل دراین مقاله نیامده‌است و تنها به مقداری که برای گزارش و تحقیق دربارة علیت منظور بوده، به معرفی فرقه‌ها پرداخته شده‌است.
کلیدواژه‌ها
)