نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌پژوه سطح4 حوزه علمیه قم، نویسنده مسئول

2 استادیار دانشگاه اصول دین

چکیده

ابوجعفر محمد بن حسن طوسی، ملقب به «شیخ الطائفه»، فقیه، محدّث، مفسّر و متکلم نامدار شیعه در قرن پنجم قمری، به عنوان نماینده مکتب بغداد با تاسیس حوزه نجف، مولف آثار گرانبهای شیعه در حوزه های مختلف دینی میباشد؛ در کلام و حدیث، کتاب «الغیبه» او -که موضوع این نوشتار است، در شمار مهمترین منابع مهدوی شیعه قرار دارد. الغیبۀ شیخ طوسی، به مثابه جامع مباحث عقلی و نقلی در موضوع غیبت، به دلیل چینش کلامی این کتاب، و نیز روش متفاوت شیخ در گزینش روایات اعتقادی در استفاده از راویات علم آور بر ارزش و اعتبار این کتاب افزوده است، همچنین نگاه برون دینی شیخ در تدوین کتاب الغیبۀ با توجه به گونه شناسی اندیشه کلامی در قرن پنجم و پاسخ به شبهات فرقه های منحرف مهدویت انشعاب یافته در عصر امامان، طرق تحمل حدیث، روش تلفیقی وی در اثبات غیبت، همگی اثری ممتاز از کتاب وی را به عنوان نماینده مکتب بغداد، به نمایش گذاشته و از اینرو، درخور شایسته بازخوانش نوگرایانه است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the evolution of Imamiyya occult studies with an emphasis on the theological method of Sheikh Tusi

نویسندگان [English]

  • mostafa amiri 1
  • haydarali rostami 2

1 Level 4 scholar of Qom seminary, responsible author

2 Assistant Professor of Usul Din University

چکیده [English]

Abu Jaafar Muhammad bin Hassan Tusi, nicknamed "Sheikh of Al-Taifa", a famous Shia jurist, commentator, commentator and theologian in the fifth century of the lunar calendar, as a representative of the Baghdad school with the establishment of the Najaf branch, is the author of precious works of Shia in various religious areas; In Kalam and Hadith, his book "Al-Ghaibah", which is the subject of this article, is one of the most important Shia Mahdavi sources. Al-Ghaibah of Sheikh Tusi, as a comprehensive intellectual and narrative discussion on the subject of occultation, due to the theological arrangement of this book, as well as the Sheikh's different method of choosing religious traditions in the use of enlightening narrations, has added to the value and credibility of this book, as well as the extra-religious perspective. Shaykh compiled the book of Al-Ghaibah with regard to the typology of theological thought in the fifth century and the answer to the doubts of the deviant sects of Mahdism that branched off in the era of the Imams, the methods of bearing the hadith, his unified method of proving the occult, all of which are a distinguished work of his book as a representative The school of Baghdad has been exhibited and therefore deserves a modernist re-reading.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Absence of research "Imamiya"
  • Verbal method
  • "Sheikh Tusi"
ابن اثیر جزری. (1386ق.). الکامل فی التاریخ. بیروت: دار صادر ـ دار بیروت.
خوئی، ابوالقاسم. (1410ق.). معجم رجال الحدیث. الطبعة الاولی. قم: مرکز نشر آثارشیعه.
احمدی کچایی، مجید.( 1393ش). تحلیل بسترشناسانه درباره کتاب الغیبۀ شیخ طوسی. فصلنامه پژوهش­های مهدوی. ش10..
اسماعیل‌زاده، عباس. (1385ش). الغیبۀ شیخ طوسی جامع مباحث عقلی و نقلی در موضوع غیبت. فصلنامه علوم حدیث. ش40..
براری، محمد.( 1395ش). منبع­شناسی روایات علائم ظهور در کتاب الغیبۀ شیخ طوسی. فصلنامه پژوهش­های مهدوی. ش17.
صدر حاج سید جوادی. احمد و همکاران. (1380ش.). دایرة المعارف تشیع. چاپ چهارم. تهران: نشر شهید سعید محبّی.
حلّی، تقی­الدین بن داوود. (1392ق.). رجال ابن داوود. نجف: المطبعه الحیدریه.
حلی، حسن بن یوسف حلی. (1381ق.). خلاصه­الاقوال. الطبعه الثانیه. نجف: المطبعة الحیدریه.
(1412ق.). منتهی المطلب. الطبعه­الاولی. مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
بروجردی، سید علی. (1410ق.). طرائف المقال. الطبعه­الاولی. قم: مکتبه آیه‌اللّه المرعشی.
بروجردى، سید محمدحسین. (1386ش.). جامع احادیث الشیعه. چاپ اول. تهران: فرهنگ سبز.
جلالی، عباس (مترجم). (1384ش.). خورشید در نهانـ ترجمه کتاب الغیبه شیخ طوسی. چاپ اول. تهران: مؤسسه تعاون امام خمینی.
ابن طاووس، علی بن موسی. (1417ق.). اقبال الاعمال. الطبعة الاولی. بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
 (1406ق.). فلاح السائل. چاپ اول. قم: بوستان کتاب.
مجلسی، محمدباقر. (1403ق.). بحار­الانوار. الطبعه­الثانیه. بیروت: مؤسسة الوفاء.
وحید بهبهانی، محمدباقر. (1422ق.). تعلیقة علی منهج المقال. چاپ اول. قم: مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام.
حرّ عاملی، محمد بن حسن. (1404ق.). امل الآمل. قم: دارالکتاب الاسلامی.
(1414ق.). وسائل الشیعه. الطبعة الثانیه. قم: مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام.
طوسی، محمد بن حسن. (1404ق.). اختیار معرفه الرجال. تحقیق: میرداماد استرآبادی. قم: مؤسسة آل البیت.
 (1404ق.). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء اثرات العربی.
 (1417ق.). الفهرست. الطبعه­الاولی. قم، مؤسسة نشر الفقاهه.
(1364ش.). تهذیب الاحکام. الطبعه­الثالثه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
­الغیبه. با تصحیح علی اکبر غفاری و بهزاد جعفری. الطبعة الاولی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
(1417ق.). کتاب الغیبه. تحقیق: عباداللّه طهرانی و علی احمد ناصح. الطبعة الثانیه. قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
بن یعقوب. (1375ش.). الکافی. الطبعة السادسه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
عاملی، محمد بهاءالدین (شیخ بهایی). مشرق الشمسین. قم: منشورات مکتبة بصیرتی.
داوری، مسلم. (1426ق.). اصول علم الرجال بین النظریة و التطبیق. الطبعة الاولی. قم: مؤسسة المحبین للطباعه و النشر.
حموی، یاقوت بن عبداللّه. (1399ق.). معجم البلدان. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
حسینی شیرازی، علیرضا. (1397ش.). اعتبارسنجی احادیث شیعه. چاپ اول. تهران: سمت.
دوانی، علی. (1362ش.). هزاره شیخ طوسی. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
ری شهری، محمد. (1393ش.). دانشنامه امام مهدی. چاپ اول. قم: دار­الحدیث.
شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان. (1413 ق.). الفصول العشرۀ فی الغیبه. چاپ اول. تهران: کنگره شیخ مفید.
سید مرتضی، أبی القاسم علی بن الحسین الموسوی. (1416 ق.). المقنع فی الغیبه. چاپ اول. قم: مؤسسة آل البیت.
طوسی، خواجه نصیرالدین. (1419ق.). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. چاپ اول. قم: موسسۀ النشر الاسلامی.
شیرازی، ملاصدرا. (1366ش.). شرح اصول الکافی. چاپ اول. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
صدر، محمدباقر. (1977م.). بحث حول المهدی. چاپ اول. بیروت: دار­التعارف.
سلیمیان، خدامراد. (1396ش.). روش نقد و بررسی روایات مهدویت. چاپ اول. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
طوسی، محمد بن حسن. (بی­تا). التبیان فی تفسیر القرآن. چاپ اول. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
عاملی، زین الدین بن علی (شهید ثانی). (1408 ق.). الرعایۀ فی علم الدرایه. چاپ اول. قم: مکتبۀ آیه­الله مرعشی نجفی.
مامقانی، عبدالله. (1411ق.). مقباس الهدایه. چاپ اول. قم: مؤسسة آل البیت.
نجاشی، نجاشی. (1418ق.). رجال النجاشی. الطبعة السادسه. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
نعمانی، محمد بن ابراهیم.‏ (1397ق.). الغیبة. تحقیق: علی اکبر غفاری. چاپ اول. تهران: صدوق. تهران، صدوق.