نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار معارف اسلامی، دانشگاه علّامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

یکی از اموری که مورد اهتمام علامه طباطبایی قرارداشت پاسداری ازمذهب وفرهنگ شیعی بود. علامه به این نتیجه رسیده بود که شناخت غرب از مذهب شیعه شناختی ناقص ومنفی است وبه هدف جبران واصلاح این نقیصه بزرگ ، مجاهدت علمی گسترده ای را آغازنمود. از جمله شاخصه های مهم شیعی که علامه در اثبات وشناساندن آن سنگ تمام گذاشت، روش قرآن مداری و یا «تفسیرقرآن به قرآن بود.» دراین نوشتار سعی شده تا فرایند تلاش علمی ایشان دراین عرصه تحلیل و تقدیم گردد. علامه این مسیر علمی را در دو مرحله سلبی و ایجابی طی نموده است؛ در مرحله نخست روش های تفسیری عمده و متداول – یعنی روش های حدیثی ، کلامی ، فلسفی، صوفیانه ، حس گرایان ودیوانگرایان - رامعرفی وانتقادهای مشترک و خاص هریک را با استدلال بیان نموده است ازجمله اینکه همه این روشها در واقع تطبیق هستند نه تفسیر؛ در مرحله دوم با بهره گیری از آیا ت قرآن ، روایات وسیره اهل بیت -ع - تفسیرپذیری قرآن از طریق قرآن وبلکه ضرورت آن را همراه باثمرات ارزنده آن ذکر کرده و درنهایت به این هدف رسیده است که روش تفسیر قرآن به قرآن تنها روش اهل بیت علیهم السلام است و بایدیکی از شاخصه های مذهب تشیع تلقی نمود.

کلیدواژه‌ها

 قرآن کریم.
نهج البلاغه.
ابن عربی، محی­الدین.-کاشانی- (بی­تا). تفسیرالقرآن الکریم. بیروت: دارالاندلس.
بابایی، علی اکبر. (1388). مکاتب تفسیری .ج1.چ3. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.                       
حویزی، عبدعلی بن جمعه. (1415ق.). تفسیرنورالثقلین. ج5. چ4. قم: انتشارات اسماعیلیان.
طبرسی فضل ابن الحسن. (1406ق.). مجمع البیان فی تفسیرالقرآن. چ1. بیروت: دارالمعرفه.
طبری، محمدبن جریر. (1412ق.). جامع البیان فی تفسیرالقرآن .چ1. بیروت: دارالکتب العلمیه.
عبدلی مهرجردی، حمیدرضا. (1389). تفسیرفلسفی قرآن. قم: انتشارات دلیل­ما.
حاکم نیشابوری، ابوعبدالله. (بی­تا). المستدرک علی الصحیحین. بیروت: دارالمعرفه.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1383). مفردات الفاظ القرآن. چ4. قم: انتشارات ذوی القربی.
رضایی اصفهانی، محمدعلی. (1385). منطق تفسیرقرآن. چاپ2. قم: انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی.
زمخشری، محمودبن عمر. (1418ق.). الکشاف عن حقایق التاویل. چ1. ریاض: مکتبه العبیکان.
طباطبائی، محمدحسین. ( 1388). شیعه در اسلام. چاپ5. قم: موسسه بوستان کتاب.
 (1388). قرآن در اسلام. چاپ3. قم: موسسه بوستان کتاب.
 (1390 ق.). تفسیرالمیزان. چاپ2. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
 (1387). روابط اجتماعی در اسلام. چاپ1. قم: موسسه بوستان کتاب.
رشید، محمد­رضا. (1414 ق.). تفسیر المنار. چ1. بیروت: دارالمعرفه.
عاملی، محمدبن الحسن حر. (1391ق.). وسائل­الشیعه. بیروت: داراحیاءالتراث العربی.
عرابی، محمدغازی. (1426ق.). التفسیرالصوفی الفلسفی للقرآن الکریم. چاپ1. دمشق: دارالبشائر.
عیاشی، محمدبن مسعود. (1380ق.). التفسیر (تفسیرالعیاشی).-تحقیق رسولی- چاپ1. تهران: مکتبه العلمیه الاسلامیه.
 عمید زنجانی، عباسعلی. (1379). مبانی اندیشه سیاسی اسلام.چ1. بی­جا: موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
 (1367). مبانی و روش های تفسیرقرآن. چ1. تهران: سازمان چاپ وانتشارات.
گروه تفسیروعلوم قرآن. (1391). تقسیمات تفسیری. چاپ 1. مشهد: -مدرسه علمیه اسلام شناسی (حضرت زهرا س) -. انتشارات الشمس.
 فیض کاشانی، ملامحسن. (1402ق.). الصافی فی تفسیر القرآن الکریم. بیروت: موسسه الاعلمی.
مؤدب سیدرضا. (1385). روش­های تفسیرقرآن. چاپ1. قم: انتشارات دانشگاه قم.
مجلسی، محمد باقر،. (1402). بِحارُالاَنوار الجامِعَةُ لِدُرَرِ أخبارِ الأئمةِ الأطهار. بیروت: دار احیاءالتراث
الامام الحسین. (1430 ق.). التفسیرالاثری التطبیقی. - تحقیق محمدعلی حلو. چاپ 1. کربلا: عتبه حسینیه.