نوع مقاله : علمی تخصصی

نویسنده

استادیار دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

د
در نظام اعتقادی امامیّه آموزة کلامی عصمت یکی از مسائل بنیادی و زیرساختی نبوت و امامت است که از ابتدا، از دغدغه‌های علما واندیشمندان اسلامی بوده، با عنایت خاص و با رویکردهای متفاوت مورد توجه قرارگرفته است. شیعیان که عصمت را از زمرة شرایط امامت می‌دانند، بر اصل باورمندی آن اتفاق نموده‌اند، اما دربارة قلمرو آن، با رویکردهای متفاوت اظهار نظر و اختلاف کرده‌اند. از میان رویکردها، دو رویکرد، نقشی تعیین‌کننده در مباحث کلامی ایفا کرده است: یکی رویکرد عقل‌گرای متکلمان بغداد و دیگری رویکرد نص‌گرای محدثان قم. از متکلمان، شیخ مفید و از محدثان، شیخ صدوق به‌عنوان شخصیت‌های شاخص، که هرکدام به مدرسه‌ای تأثیرگذار در تاریخ کلام امامیّه تعلق خاطر داشتند، انتخاب شدند، تا در این جستار نظراتشان در بارة قلمرو عصمت مورد بررسی قرار گیرد و نیز مشترکات و اختلاف نظر آنها در جهات مختلف قلمرو عصمت نشان داده شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Theological Approach of the Narrators and Theologians in Explaining the Realm of Infallibility with Emphasis on the View of Sheikh Saduq and Sheikh Mofid

نویسنده [English]

  • Mohammad Hasan Nadem

Assistant Professor at University of Religions and Denominations, Qom, Iran

چکیده [English]

In the Imamiyyah belief system, the teaching of the Word of Ismat is one of the fundamental issues of the Prophet and Imamate. From the beginning, it has been the concern of Islamic scholars and scientists, with special consideration and with different approaches, especially the Shiites who regard infallibility as one of the conditions of the Imamate, and all of them have agreed on the principle of its belief, but about its realm, with different approaches have commented and disagreed. Among the approaches, two approaches have played a decisive role in the theological discourse, one the rationalist approach of Baghdad theologians, and the other the narrators approach of Qom scholars, of Sheikh Mofid theologians and Sheikh Saduq narrators as prominent personalities, each belonged to a school which was effective in the history of the Imamiyyah, were selected, in order to examine their views on the realm of infallibility, to show their commonalities and disagreements in various ways

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Realm of Infallibility
  • Approach
  • Sadogh
  • Mofid
  • Rationalism
  • Textualism
منابع و مآخذ
اسدآبادی معتزلی، عبدالجبار. (1962م.).المغنی فی ابواب التوحید والعدل. تحقیق محمدمصطفی حلمی. قاهره: مطبعة دارالکتب المصریة.
صدوق، ابوجعفر محمدبن علی‌بن بابویه قمی. (1400ق.).  أمالی الصدوق. چ 5. بیروت: اعلمی.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (بی‌تا). اسرار توحید (ترجمة التوحید). ترجمة محمدعلی اردکانی.  چ 1. تهران: اسلامیه.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1414 ق.).اعتقادات الامامیّه. چ 2. قم: کنگرة شیخ مفید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1415ق). المقنع. چ 1. قم: مؤسسة امام صادق(ع)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .  (1418ق.). الهدایة فی الأصول و الفروع. چ  1. قم: مؤسسة امام صادق(ع).
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (بی‌تا). علل‌الشرائع. چ 1. قم: داوری.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .  (1378ق.). عیون أخبار الرضا (ع). چ 1. تهران: نشر جهان.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .  (1403ق.). معانی الأخبار. چ 1. قم: جامعة مدرسین.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .  (1404ق.).من لا یحضره الفقیه. چ 2. قم: جامعة مدرسین.
علم‌الهدی، سید مرتضی علی‌بن الحسین. (1407ق. ـ 1986م.).الشافی فی الامامة. تحقیق سید عبدالزهرا حسینی. طهران: مؤسسة الصادق للطباعة و النشر.
فاریاب، محمدحسین. (1390ش.).  عصمت امام در تاریخ تفکر امامیّه تا پایان قرن پنجم هجری.  چ 1. قم: مؤسسة امام خمینی. 
کلینی، ثقه‌الاسلام محمدبن یعقوب. (1362ش.).  الکافی.  چ 2. تهران: اسلامیه.
مجلسی، علّامه محمدباقر. (1414ق.).لوامع صاحبقرانی.  چ 2.  قم: اسماعیلیان.
مفید، محمدبن محمدبن النعمان (شیخ مفید). (1413ق. (1)). الاختصاص. چ 1. قم: کنگرة شیخ مفید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1413ق.) (2). الإرشاد فی معرفةحجج الله علی العباد. چ 1. قم:کنگرة شیخ مفید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1413ق. (3)).  الإفصاح فی الإمامة. چ 1. قم: کنگرة شیخ مفید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .  (1413ق. (8)). المسائل الجارودیة. چ 1. قم:کنگرة شیخ مفید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .  (1413ق. (10)).المسائل العکبریة. چ 1. قم: کنگرة شیخ مفید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .  (1413ق. (11)).المقنعة. چ 1.  قم: کنگرة شیخ مفید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .  (1413ق. (13)). النکت الاعتقادیة. چ 1.  قم: کنگرة شیخ مفید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .  (1413ق. (5)).أوائل المقالات. چ 1. قم: کنگرة شیخ مفید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .  (1413ق. (6)). تصحیح‌الاعتقاد. چ 1. قم: کنگرة شیخ مفید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .  (1413ق. (14)). عدم سهو النبی(ص). چ 1. قم: کنگرة شیخ مفید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ. . (1383ش.). نبرد جمل. محمد مهدوی دامغانی. چ 2. تهران: نی.
مکدرموت، مارتین. (1372ش.).اندیشه‌های کلامی شیخ مفید. ترجمة احمد آرام. تهران: