نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
چکیده
آیۀ شریفۀ ﴿لایُسئَلُ عَمّا یَفعَلُ وَ هُم یُسئَلُونَ﴾ (انبیا /23) از جمله آیات قرآن است که محل بحث و نظر عالمان دینی قرار گرفتهاست. مهمترین سؤال در مواجهه با این آیة شریفه سؤال از چرایی و دلیلِ مورد سؤال واقع‌نشدن خدای تعالی است. ملاحظۀ آراء عمده در تبیین این آیة شریفه، حکایت از مبانی گوناگون کلامی، حکمی و عرفانی در پاسخ از پرسش مذکور دارد. برخی متکلمین، نفی پرسش از خداوند را به نفی وجوب و یا ترک فعل بر خدای متعال ارجاع دادهاند و برخی دیگر ضمن قول به وجوب برخی از افعال بر خدای متعال، ابتناء فعل الهی بر حُسن و حکمت را دلیل نفی پرسش از خدای متعال دانستهاند. برخی حکما نیز نفی پرسش از خداوند را به نفی غایت در فعل مطلق الهی و غایتِ اخیر در مخلوقات ارجاع دادهاند. عرفا نیز با تکیه بر علم و سرّ وحجت الهی به تبیین شریفة لایسئل عما یفعل پرداختهاند. این مقاله در صدد است تا با تکیه بر یک شخصیت فکری از صاحبان آراء فوق (به ترتیب : غزالی، زمخشری، ملاصدرا و ابن عربی) به بررسی و نقد آراء پرداخته و سپس در نگاهی مجدد به آیة شریفه به تبیین آن در دو جایگاه متفاوت یعنی در ربط با آیات قبل و بعد، و نیز در ربط با سایر آیات مرتبط بپردازد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Comparative Research on Mystical, Philosophical and Theological Thoughts About the Verse: He is not Questioned about What he does
نویسنده [English]
- Amir Shirzad
Associate Professor of Philosophy, Kharazmi University, Tehran, Iran.
چکیده [English]
The holy verse: “He is not questioned about what He does, but they shall be questioned”, is one of the Quran’s verses that have been discussed by religious scholars. The most significant question regarding this verse is about the reason, God is not questioned. Considering some views concerning explaining this verse, shows different mystical, philosophical, and theological foundations for answering it. Some theologians believe that negating the question of God is referred to as negating the necessity or not acting by God. In some others meantime believing in the necessity of some acts upon God, relying on the divine act on wisdom is the reason for negating questioning God. Some philosophers argue that the negating question of God is led to negating the finality of divine acts. Mystics try to explain it by relying on divine mystery, knowledge, and proof. This paper by emphasizing some thinkers’ thoughts tries to argue that Mulla Sadra’s view is more justified, then tries to reread the verse in relevance with before and after verses
کلیدواژه‌ها [English]
- He is not questioned about what He does
- Goodness and Wisdom
- End
- Rational Proof
- Obedience and Divinity
)