نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی،واحد شهرکرد، دانشگاه شهرکرد،شهرکرد

چکیده

 
توسعه و پیشرفت روزافزون علم در جهان هستی منجر به فراهم آمدن زمینه، جهت مواجه انسان باآینده نامعلوم و پرفرازونشیب و از سویی فاصله گرفتن از امور پیشینی همچون اعتقادات و مسائل دینی شده است. هدف پژوهش بررسی مهم‌ترین ویژگی‌ها و پیامدهای علم جدید و بیان چالش‌ها و فرصت‌های موجود با نگاه دینی است. لذا مسئله‌ی پژوهش ماهیت علم جدید با رویکرد آسیب شناسانه و رهکردگروانه با رویکرد دینی و با روش توصیفی تحلیلی است. یافته‏های پژوهش بیانگر آن است که با توجه به آنکه علم جدید عمدتاً برمبانی تجربه‌گرایانه که نگاهی تک‌بعدی و غیرکامل و بدون در نظر گرفتن همه جوانب به مسائل هستی داشته، بنا نهاده شده و نهادهای علمی آموزشی اغلب کشورهای جهان، بر اساس این نوع پارادایم و الگو طراحی و هدف‌گذاری شده‌اند؛ پذیرش این الگو توسط هر جامعه‌، مستلزم پذیرش آسیب‌هایی اجتناب‌ناپذیر و بحران‌هایی چون؛ ماهیت مادی علم جدید، نگاه تک‌بعدی به قوانین عالم، سیطره انسان بر طبیعت، جدایی از آموزه‌های وحیانی، انکار دین با داعیه اصالت علم و عقل، نفی متافیزیک، ظهور بحران‌های اخلاقی و معنوی و تکیه بر روش تجربی صرف است که علم جدید هم‌اکنون با آن مواجه است. لذا ضروری است تا با ایجاد راهکارهایی چون؛ نفی دیدگاه تک ساحتی، تبیین دو ساحتی از وجود انسان، تعدیل سلطه انسان‌، تبیین تأثیر متقابل علم و دین، ایجاد پیوند میان دانش و ارزش، اثبات انگاره‌های متافیزیکی و آراستن علم با فضیلت اخلاقی، به تصحیح مبنای معرفتی پرداخته شود، به صورتی که متناسب و سازگار با مبانی فکری، فرهنگی و آموزه‌های دینی و معنوی باشد.

کلیدواژه‌ها

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
قرآن کریم
اخوان. قاسم. (1379). «سیماى فلسفه جدید در آثار شهید صدر». حوزه و دانشگاه. ش 24 و 25.
اقبالی. ابوالفضل. (1389). «اخلاق پروتستانی یا مسیحیت یهودی: عقل‌گرایی و مدرنیته». زمانه. ش 90. صص 59-58.
امام‌خمینی. سید روح‌الله موسوی. (‫۱۳۶۸). صحیفه نور. تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
آلکسی. کارل. (1388). انسان موجود ناشناخته. مترجم: عنایت‌الله شکیباپور. تهران: دنیای کتاب.
باربور. ایان. (1379). علم و دین. مترجم: بهاءالدین خرمشاهی. تهران: انتشارات حکمت.
بامن. زیگمون؛ پینکنی. تونی...؛ سوئینگ وود. آل؛ ولف. ژانت. (۱۳۷۸). مدرنیته و مدرنیسم: سیاست. فرهنگ و نظریه اجتماعی. مترجم: حسینعلی نوذری. تهران: نقش جهان.
بلامی فاستر. جان. (1382). اکولوژی مارکس: ماده‌باوری و طبیعت. مترجم: اکبر معصوم بیگی. تهران: دیگر.
بورکهات. دت. (1364). «کیهان‌شناسی و علم جدید» فردا. ص 186.
بیکن. فرانسیس. (1597 م). کتاب در باب امپراتوری. مترجم: بنفشه جعفر. تهران: روزگار.
جوادی آملی. عبدالله. (1389). انسان از آغاز تا انجام. قم: نشر اسراء.
جیمز آ. کوریک. (۱۳۸۴). رنسانس. مترجم: آزیتا یاسائی. تهران: انتشارات ققنوس.
حکیمی. محمدرضا. (1382). «عقل خود بنیاد». بازتاب اندیشه. ش 46.
خسروپناه. عبدالحسین. (1380). منطق استقراء علمی. مجله کلام اسلامی. ش 37. صص 89 – 72.
داورى. رضا. (1377). «دین و تجدد». نقد و نظر. ش 17: صص 71 -58.
دژاکام. على‌. (1384). تفکر فلسفى غرب (از منظر استاد شهید مرتضى مطهرى). قم‌: دفتر نشر معارف‌.
سارتر. ژان پل. (1376). اگزیستانیالیسم و اصالت بشر. مصطفی رحیمی. تهران: نیلوفر.
سنایی غزنوی. (1400). دیوان سنایی غزنوی. مؤلف: پرویز بابایی. بی‌جا: نگاه.
شایگان. داریوش. (1380). افسون زدگی جدید. هویت چهل‌تکه. مترجم: فاطمه ولیانی. تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
صانعی. سید مهدی. (1380). پژوهشی در تعلیم و تربیت اسلامی. ویراستار: مصطفی کدکنی. بی‌جا: سناباد.
صدر. محمدباقر. (1393). فلسفه ما. ترجمه محمدحسن مرعشی شوشتری. تهران: خرسندی.
صدر. محمدباقر. (1424 ق). الاسس المنطقیه للاستقراء. قم: الاولی. شریعت.
طباطبایی. سید محمدحسین. (1403 ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
طباطبایی. محمدحسین. (بی‌تا). فرازهایی از اسلام. تنظیم: مهدی آیت‌اللهی. قم: جهان‌آرا.
عمید زنجانی. عباسعلی. (1366). انگیزه‌ها و ریشه‌های اصیل پیوند مذهب و انسان. بی‌جا: برهان.
فیلیر. فرانگ. (1346). زندگی انیشتین. مترجم: حسن صفاری. تهران: امیرکبیر.
کاپلستون. فردریک چارلز. (1388). تاریخ فلسفه یونان و روم. مترجم: سید جلال‌الدین مجتبوی. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
کناری‌زاده. محمد. (6/10/۱۳۹۱).16:37. مروری بر تاریخ علم و تحولات علمی؛ http://konari55523.blogfa.com/post/4
کاسیرر. ارنست. (1395). فلسفه روشنگری. مترجم: یدالله موقن. بی‌جا: نیلوفر.
گنون. رنه. (1365). سیطره کمیت و علائم آخرالزمان. مترجم: علیمحمد کاردان. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
گوستاویونگ. کارل. (1940 م). روان‌شناسی و دین. مترجم: عبدالرحیم گواهی. تهران: جامی (مصدق).
ماکس وبر. (1381). اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری. مترجم: عبدالکریم رشیدیان. تهران: بی‌نا.
مجلسی. محمدباقر. (1364). بحارالانوار. تهران: اسلامیه.
مرچنت. کارولین. (1980 م). مرگ طبیعت: زنان. اکولوژی و انقلاب علمی. بی‌جا. بی‌نا.
مصباح یزدی. محمدتقی. (1394). اخلاق در قرآن (جلد دوم). تحقیق و نگارش: محمدحسین اسکندرى. قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى (قدس سره).
مطهری. مرتضی. (1373). مقالات فلسفی. تهران: صدرا.
مطهری. مرتضی. (1377). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
مطهری. مرتضی. (1365). ده گفتار. تهران: انتشارات حکمت.
مک کواری. جان. (1378). تفکر دینی در قرن بیستم. مترجم: بهزاد سالکی. تهران: امیرکبیر.
مگی. براین. (1374). مردان‌اندیشه، پدیدآوردندگان فلسفه معاصر. مترجم: عزت‌الله فولادوند. بی‌جا: طرح نو.
مهدوی‌نژاد.‌ محمدحسین. (1384). دین و دانش. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
میرزائی اهرنجانی. حسن. (۱۳۸۶). زمینه‌های روش شناختی تئوری سازمان. تهران: سمت.
نصر. سیدحسین. (1387). انسان و طبیعت (بحران معنوی انسان متجدد). مترجم: عبدالرحیم گواهی. بی‌جا: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
نصیرى. مهدى. (1380). اسلام و تجدد. تهران: نشر صبح.
نکویی سامانی. مهدی. (1386). «دین در دنیای مدرن». معرفت. ش 123.
نیچه. فریدریش. (۱۳۹۸). فراسوی نیک و بد: درآمدی بر فلسفه‌ آینده. مترجم: سعید فیروزآبادی. تهران: انتشارات جامی.
هلزی هال. لویس ویلیام. (1369). تاریخ وفلسفه علم. مترجم: عبدالحسین آذرنگ. تهران: انتشارات سروش.
یارنولد. (1959 م). بحران معنوی عصر علمی. نیویورک: بی‌نا.