نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشدگروه قرآن و حدیث دانشگاه قم ، قم ، ایران

2 دکتری قرآن و حدیث پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)،قم ،ایران

چکیده

آیه 59 سوره نساء که از آن به آیه اولی‌الامر یاد می‌شود، از مهم‌ترین ادلّه مشروعیت اطاعت در حوزه مرجعیت دینی و سیاسی در قرآن است که به مسئله رهبری امت اسلامی و اطاعت مطلق همه مسلمانان از آنان اختصاص دارد. بر اساس این آیه، مؤمنین موظف هستند نزاع و مسائل مربوط به جنگ و صلح را به اولی‌الامر ارجاع دهند، درنتیجه آنان از وظایف و اختیاراتی در حوزه اداره جامعه برخوردار هستند. ازآنجایی‌که تعیین مصداق اولی‌الامر در نظام اداره جامعه اهمیت بالایی دارد، بنابراین باید محدوده اختیارات و نوع رابطه اولی‌الامر با رسول خدا(ص) و احکام حکومتی جامعه به‌درستی تبیین گردد. بر این اساس مسئله اصلی این پژوهش عبارت است از اینکه با توجه به آیه مذکور، ولی‌فقیه را می‌توان مصداق اولی‌الامر دانست؟ در پاسخ به این مسئله رویکرد مفسران شیعه  و اهل سنت متفاوت است؛ اما ازنظر برخی از آنان در زمان غیبت به سبب عدم دسترسی مستقیم به امام معصوم، واژه اولی‌الامر بر ولی‌فقیه جامع‌الشرایط نیز قابل صدق است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی درصدد بررسی مصادیق اولی‌الامر در آیه 59 سوره نساء است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Inference of Wilayat Al-Faqih from the First Verse of Ul al-Amr from the Perspective of the Parties

نویسندگان [English]

  • mahboobe ghobadpoor 1
  • Hossein Shahbazpour 2

1 Master's Student, Department of Quran and Hadith, University of Qom, Qom, Iran

2 Ph.D. in Quran and Hadith, Research Institute of Islamic Sciences, Imam Sadiq (AS), Qom, Iran

چکیده [English]

Verse 59 of Surah Nisa, which is referred to as Ul al-Amr, is one of the most important proofs of the legitimacy of obedience in the field of religious and political authority in the Qur'an, which is dedicated to the issue of the leadership of the Islamic Ummah and the absolute obedience of all Muslims to them. According to this verse, believers are obliged to refer disputes and issues related to war and peace to the Supreme Leader, as a result, they have duties and powers in the field of community administration. Since the determination of Ul al-Amr's example is very important in the system of community administration, therefore, the scope of authority and the type of relationship of Ul al-Amr with the Messenger of God (PBUH) and the rulings of the society must be properly explained. Based on this, the main problem of this research is that according to the mentioned verse, can Vali-ye Faqih be considered an example of Ul al-Amr? In response to this issue, the approach of Shia and Sunni commentators is different; however, according to some of them, due to the lack of direct access to the infallible Imam, the term Ul al-Amr can also be applied to the fully qualified Supreme Leader. This research, using a descriptive-analytical method, tries to investigate the examples of Ul al-Amr in verse 59 of Surah Nisa.

کلیدواژه‌ها [English]

  • First of all
  • obedience
  • guardianship
  • leadership
  • Quran
  • intellect

منابع

قرآن
ابراهیم‌زاده آملی، عبدالله. (1389). «جایگاه و نقش ولایت و رهبری در اسلام»، مربیان، شماره 36.
ابراهیمی کوشالی، مقداد/ مهدوی راد، محمدعلی/ پروین، جلیل. (1399). «نقد و بررسی دلالت آیه 59 سوره نساء بر عصمت «اولی‌الامر» با تأکید بر منابع شیعه»، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، شماره 45.
آلبوغبیش، سید لطیف. (1394). «ولایت درقرآن (2)/ آیه اولی‌الامر»، مبلغان، شماره 200.
جعفری فشارکی، ندا. (1398). «مقایسه مصادیق اولی‌الامر در تفاسیر روایی فریقین (اولی‌الامر، در گذر تاریخ مطالعه تطبیقی تفاسیر روایی فریقین)»، آموزه‌های حدیثی، شماره 5.
جوادی آملی، عبدالله (1379)، تسنیم، ج 19، قم، اسراء
خمینی، سید مصطفی (1376)، ثلاث رسائل ولایة الفقه، چاپ اول، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
زمخشری، محمود بن عمر، (1407 ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، به تصحیح: مصطفی حسین احمد، بیروت: دار الکتاب العربی، چاپ سوم.
سبحانی فخر، قاسم/ سیاوشی، کرم. (1391). «تفسیر تطبیقی مصداق اولی‌الامر در آیه اطاعت»، مطالعات تفسیری، شماره 12.
شریف مرتضی، علی بن حسین الموسوی. (1410 ق). الشافی فی الامه، چاپ دوم، قم: موسسه اسماعیلیان.
طباطبایی، محمدحسین. (1374). ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی، چاپ پنجم، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی، فضل بن حسن. (بی تا). ترجمه تفسیر مجمع البیان، ترجمه حسین نوری همدانی، به تحقیق: محمد مفتح، چاپ اول، تهران: فراهانی.
طبری، محمد بن جریر. (1412 ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن (تفسیر الطبری)، چاپ اول، بیروت: دارالمعرفه.
طوسی، محمد بن حسن. (بی تا). التبیان فی تفسیر القرآن، به تصحیح: احمد حبیب عاملی، چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
علوی، سید جعفر. (1384). «بررسی مفهومی و مصداقی ولایت در قرآن»، الهیات و حقوق، شماره 17.
غلامی، سید سجاد/ روحی برندق، کاووس/ حاجی خانی، علی. (1397). «تحلیل ارتباط بینامتنی آیه اطاعت با عمده‌ترین آیات ولایت و فضاءل اهل بیت (علیهم‌السلام)»، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، شماره 37.
فخر رازی، محمد بن عمر. (1420 ق). التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فولادوند، محمدمهدی. (1418 ق). ترجمه قرآن (فولادوند)، چاپ سوم، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
کربلایی پازوکی، علی (1392)، ولایت‌فقیه، پیشینه، ادله و حدود اختیارات، چاپ اول، قم، دفتر نشر معارف،
مولایی نیا، عزت الله/ نوری، شهیدبانو/ ملکی، بتول. (1393). «آیات ولایت در پژوهش‌های فریقین؛ شبهه‌ها و پاسخ‌ها»، مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث، شماره 3.
نجارزادگان، فتح الله/ شهیدی، روح الله/ توسل، سیده راضیه. (1396). «بررسی تطبیقی معناشناسی اولی‌الامر در آیات 59 و 83 سوره نساء از دیدگاه فریقین»، پژوهش‌های تفسیر تطبیقی، شماره 6.