نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف دانشگاه فرهنگیان

چکیده

بحث از عصمت انبیاء از مباحثی است که همواره بین امامیه و اهل سنت در گستره و محدوده آن اختلاف بوده است شیعیان امامی با توجه به پذیرش عصمت تام پیامبر  شخصیت ایشان را به‌گونه‌ای ترسیم کرده‌اند، اما متکلمان و مفسران اهل سنت با اختلاف دیدگاهی که دارند، اغلب با توجه به ظاهر برخی آیات به عصمت پیامبر  در همه شئون باورمند نیستند. مقاله حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی، و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به مقایسه دیدگاه فخر رازی ـ از مفسران صاحب نظر اهل سنت در مباحث کلامی ـ و طبرسی از مفسران بزرگ امامیه ذیل آیات؛ 105 و 106 سوره نساء؛ 49 سوره مائده ؛ 43 سوره توبه؛ 52 سوره حج؛ 37 سوره احزاب؛ 2 سوره فتح می‌پردازد. طبرسی همچون اکثر امامیه قائل است پیامبر  معصوم از خطا و اشتباه هست و این عصمت قبل و بعد از نبوت وجود داشته است در حالی که فخر رازی با توجه به ظاهر آیات معتقد است عصمت برای پیامبر  تا قبل از بعثت ضرورت ندارد بلکه لزوم آن از زمان بعثت است.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم.
ابن فارس، احمد. (1404). معجم مقاییس اللغه. تحقق؛ محمد هارون عبدالسلام. قم: مکتبه الاعلام الاسلامی.
ابن­منظور، محمدبن مکرم. (1414). لسان العرب. چاپ سوم. تحقیق و تصحیح جمال الدین میردامادی. بیروت: دارالصادر.
سبحانی، جعفر. (1383). منشور جاوید. قم: مؤسسه امام صادق(ع).
ازهرى، محمدبن احمد. (1421). تهذیب اللغه. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
جوهری، اسماعیل بن حماد. (1376). الصحاح. محقق؛ احمد عبد الغفور عطار. بیروت: دارالعلم للملابین.
زبیدى، مرتضی. (1414). تاج العروس من جواهر القاموس. تحقیق؛ علی. شیری. بیروت: دارالفکر.
صاحب، اسماعیل بن عباد. (1414). المحیط فی اللغه. بیروت: عالم الکتب.
فراهیدى، خلیل بن احمد. (1409). العین. قم: هجرت.
ابن ابی الحدید، عبدالحمید هبه­الله. (1337). شرح نهج البلاغه. ج7. تصحیح محمد ابوالفضل ابراهیم. قم: کتابخانه آیت الله مرعشی.
اصفهانی، محمود بن عبدالرحمن .(1393). مطالع الأنظار فی شرح طوالع الانوار. قم: راید.
ایجی، عضد الدین. (1357). المواقف فی علم الکلام. بی­جا: مطبعه العلوم.
پیرمرادی، محمدجواد. (1385). عصمت رسول خدا (صلی الله علیه وآله و سلم) در قرآن کریم. مصباح. بهمن و اسفند. شماره 67. صص 67-68.
تفتازانی، مسعودبن عمر. (1407). شرح العقائد النسفیه. تحقیق احمد حجازی السقا. مصر: مکتبه الکلیات الأزهریه.
جوادی آملی، عبدالله. (1394). تفسیر موضوعی. قرآن کریم- وحی و نبوت در قرآن. چاپ هفتم. قم: اسراء.
_____________ . (1385). سیره رسول اکرم (صلی الله علیه وآله و سلم) در قرآن. چاپ پنجم. قم: مرکز نشر اسراء.
 (1369). یادنامه طبری- ادب نقد. تهران. سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
حویزی، عبدعلی. (1415). تفسیرنورالثقلین. قم: اسماعیلیان.
زمخشری، محمودبن عمر. (1407). الکشاف. چاپ سوم. ج 2. تحقیق محمد عبدالسلام شاهین. بیروت: دارالکتب العربی.
صدر، سید موسی. (1381). کاوشی در مباحث کلامی مجمع البیان. پژوهش­های قرآنی. بهار و تابستان. شمارۀ 29 و30. صص 88-103.
طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیرالقرآن. مصحح فضل الله یزدی طباطبائی. هاشم رسولی محلاتی. چاپ سوم. تهران: ناصر خسرو.
طوسی، خواجه نصیرالدین. (1405). تلخیص المحصل. بیروت: دارالاضواء.
طیب عبد‌الحسین. (1369). اطیب البیان فی تفسیر القرآن‏. چاپ دوم. ج 12. تهران: اسلام.
علم الهدی، سیدمرتضی. (1409). تنزیه الأنبیاء. چاپ دوم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
فخررازی، ابوعبدالله محمدبن عمر. (1411). المحصل افکار المتقدمین و المتأخرین من الحکما و المتکلمین. تحقیق دکتر حسین اتای. قاهره: مکتبه التراث.
 (1420).‌مفاتیح­الغیب(تفسیرکبیر). بیروت: داراحیاء التراث العربی.
 قمی، علی بن ابراهیم. (1367). تفسیر قمی. چاپ چهارم. قم: دار الکتب. 1367ش.
 مفید، محمدبن محمد. (1430). تصحیح الاعتقاد. تهران: روشنایی مهر.
مجلسى، محمد باقر. (1403). بحارالانوار. بیروت: داراحیاء التراث العربی.