Document Type : Original Article

Authors

1 Assistant Professor of Department of Islamic Education, Faculty of Literature and Humanities, Shahrekord university

2 M.A of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Shiraz University, Shiraz, Iran

3 Associate Professor, Department of Theological Religions, University of Religions and Religions, Qom, Iran

Abstract

Among some Islamic and non-Islamic theologians, various issues have been raised regarding the issue of interpretation and permission or not. The problem of research is to find a common meaning regarding interpretation and expressing a solution in response to doubts about it by analytical and descriptive methods, in which the content of interpretive, theological and hadith sources has been used. Accordingly, the most important achievement of the research is that according to the existing presuppositions in the issue of interpretation and expression of the reasons for the deniers Explaining the criterion, the difference between the basis of the proponents of interpretation) and its defenders (positive verses of interpretation, refusing to carry the attributes of God in apparent meanings, hadiths indicating the permission of interpretation, refusing some texts from obtaining apparent meanings), criticizing them (refuting and resolving) and Despite the differences in the interpretation of the verses, it can be said that the interpretation of the Qur'an and carrying the meaning of the verses contrary to their apparent meanings is permissible in cases where carrying on the appearance of the word requires opposition to the courts of the Qur'an, religion and definite evidence.

Keywords

قرآن مجید.
طباطبائی، محمدحسین. (1390 ق). المیزان فی تفسیر القرآن‏. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏.
‏ طبرسى، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن‏. به تصحیح یزدى طباطبائی. فضل‏الله‏. تهران: ناصر خسرو.
ابن أبی العز، عبد الله بن عبد المحسن الترکی. (1411ق). شرح العقیدة الطحاویة (ت: الترکی-الأرناؤوط). بی جا: مؤسسة الرساله.
ابن اثیر، مبارک بن محمد. (1421 ق). النهایه فی غریب الحدیث و الاثر. ریاض: دارابن الجوزی.
ابن بابویه قمی، محمدبن‌علی. (1395ش). کمال الدین وتمام النعمة. چاپ دوم. تهران: اسلامیه.
ابن باز عبد العزیز بن عبد الله. (2010م). مجموع فتاوى العلامة عبد العزیز بن باز. أشرف على جمعه وطبعه محمد بن سعد الشویعر. بی­جا: بی­نا.
ابن تیمیه أحمد بن عبد الحلیم. (بی­تا). الإکلیل فی المتشابه والتأویل. المحقق: محمد الشیمی شحاتة: دار الإیمان.
 (1431ق). الجواب الصحیح لمن بدل دین المسیح. محقق: علی بن حسن المعی؛ عبدالعزیز بن‌ ابراهیم‌ العسکر؛ حمدان‌ بن‌ محمد الحمدان‌. عربستان – ریاض: دار الفضیلة.
ابن تیمیة، أحمد بن عبد الحلیم بن تیمیة. (1425ق) مجموع فتاوى. وزارة الشؤون الإسلامیة والدعوة والإرشاد السعودیة - مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف.
ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم. ‌(1397). الصدفیه. تهران: دارالفضیله.
­­ (ابن حبان1411ق). درء تعارض العقل والنقل. التحقیق: الدکتور محمد رشاد سالم. المملکة العربیة السعودیة. جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة.
 ‌(بی­تا). شرح حدیث نزول. با تحقیق محمد بن عبد الرحمن الخمیس. چاپ دار العاصمه عربستان: بی­تا.
ابن حبان، محمد. (1372ق). صحیح ابن حبان. بیروت: دار المعارف.
  بن حجر الهیتمی أحمد بن محمد. (1417 ق). الصواعق المحرقة على أهل الرفض والضلال والزندقة. المحقق: عبد الرحمن بن عبد الله الترکی و کامل محمد الخراط. لبنان: مؤسسة الرسالة. الطبعة الأولى.
ابن حنبل، احمد بن محمد (1430ق). کتاب فضائل الصحابه. عباس. محقق: وصی‌الله بن محمد. مصر – قاهره: دار ابن الجوزی.
ابن حنبل، أحمد. (1420ق). مسند الإمام أحمد بن حنبل. المحقق: شعیب الأرنؤوط وآخرون. الطبعة الثانیة. مؤسسة الرسالة.
ابن شهر آشوب مازندرانى، محمد بن على. (1379 ق). مناقب آل أبی طالب علیهم السلام(لابن شهرآشوب). چاپ اول. قم: علامه.
ابن عساکر، أبو القاسم علی بن الحسن. (1415ق). تاریخ دمشق. المحقق عمرو بن غرامة العمروی.بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
ابن فارس، احمد (1403ق). معجم مقاییس اللغة. تحقیق: د. شهاب الدین أبی عمرو. الطبعة الأولى. بیروت: دار الفکر.
ابن کثیر. (بی­تا). البدایه و النهایه. تحقیق دکتر عبد لله بن عبد المحسن الترکی. بی­جا. چاپ دار الهجر.
ابن منظور. محمد بن مکرم. (1414 ق). لسان‌العرب. الطبعة الثالثة. بیروت: دار صادر.
ابن‏عادل، عمر بن على. (1419ق). اللباب فى علوم الکتاب. بیروت: دار الکتب العلمیة. منشورات محمد علی بیضون.
الأزهری الهروی، محمد بن أحمد. (2001م). تهذیب اللغة. المحقق: محمد عوض مرعب. بیروت: الطبعة الأولى. دار إحیاء التراث العربی.
آلوسى، سید محمود. (1415 ق). روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم. چاپ اول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
الآمدی، علی بن محمد. (1404ق). الإحکام فی أصول الأحکام. تحقیق دکترسید الجمیلی. (ط1). بیروت: دار الکتاب العربی.
بابایی. علی اکبر و همکاران. (1379). روش‏شناسى تفسیر قرآن. زیر نظر محمود رجبی قم: پژوهشکده­ی حوزه و دانشگاه. تهران. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).
 (پاییز1377). باطن قرآن کریم. مجله معرفت. موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی . شماره 26صفحه - از 7 تا 16.
بابایی، علی‌اکبر (1381). سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت). قم: مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
بحرانى، سید هاشم. (1416ق). البرهان فى تفسیر القرآن. چاپ اول. تهران: بنیاد بعثت.
تفتازانی، مسعود بن عمر (1407 ق). شرح العقائد النسفیة. محقق احمد حجازی. سقا. قاهره – مصر: مکتبة الکلیات الأزهریة.
ثعلبى، احمد بن محمد. (1422ق). الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی‏. محقق ابن عاشور. ابى محمد. بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏ ‏.
جرجانی، علی بن محمد. (1403ق). التعریفات. الطبعه الاول. بیروت. دار الکتب العلمیة.
جمعی از نویسندگان(1382). دایرة المعارف قرآن کریم‏. مرکز فرهنگ و معارف قرآن‏. قم. ‏بوستان کتاب قم(انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم)‏.
جوادی آملی، عبدالله. (1393). التسنیم. قم: نشر اسرا.
جوهری، اسماعیل بن حماد(1404). الصحاح. دار العلم للملایین. بیروت: لبنان.
حاجی خلیفه. (1414ق). کشف الظنون عن اسامی الکتب و الفنون. چاپ اول. بیروت: دارالفکر.
حاکم نیشابوری. (بی‌تا). المستدرک علی الصحیحین. بیروت: دارالمعرفه.
حسنى واعظ، محمود. (1381). دقائق التأویل و حقائق التنزیل. چاپ اول. تهران: مرکز پژوهشى میراث مکتوب.
حسینى شاه عبدالعظیمى، حسین بن احمد. (1363). تفسیر اثنا عشرى. چاپ اول. تهران: انتشارات میقات.
حسینی زبیدی، محمد مرتضى. (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. چاپ اول. بیروت: دارالفکر.
حمیری، عیسی بن عبدالله. (بی­تا). تصحیح المفاهیم العقدیة فی الصفات الإلهیة. امارات: بی­نا.
داورپناه. ابوالفضل. (1366). ‏انوار العرفان فى تفسیر القرآن. تهران: کتابخانه صدر. ‏
ذهبی، محمد حسین. (2000 م). التفسیر والمفسرون. لبنان: مکتبة وهبة.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (بی­تا). مفردات ألفاظ القرآن‏. محقق داوودى. صفوان عدنان‏. سوریه: دار الشامیة.
 رشید رضا، محمد. (1414ق). تفسیر المنار. بیروت:. دار المعرفه.
زرکشی، محمد بن بهادر. (1410ق). البرهان فی علوم. تحقیق ذهبى. جمال حمدى‏ وهمکاران. بیروت: دار المعرفة.
زمخشری، محمود بن عمر. (1407ق). الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل. چاپ اول بیروت: دارالکتاب العربی.
سبحانی. جعفر. (1433ق). آیات مشکله قرآن. تنظیم سید هادى خسروشاهى. چاپ پنجم. قم. مؤسسه امام صادق (علیه السلام).
شریف الرضى، محمد بن حسین‏. (1406ق). حقائق التأویل فی متشابه التنزیل‏. شارح محمد رضا آل کاشف الغطاء. بیروت: دار الأضواء.
الشنقیطی، محمد الأمین (1345ق). أضواء البیان فی إیضاح القرآن بالقرآن. جده: مجمع الفقه.
شهرستانی، محمد بن عبدالکریم (1415ق). الملل و النحل. محقق امیر علی مهنا؛ علی حسن فاعور. بیروت – لبنان: دار المعرفة.             
صفار، محمد بن حسن. (1404ق). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد (ص) . قم: چاپ دوم. مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
طباطبائی، سیدمحمد حسین. (1390). قرآن در اسلام. اصفهان: مرکز تحقیقات رایانه­ای قائمیه اصفهان.
 (1417ق). المیزان فى تفسیر القرآن. چاپ پنجم. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرانی، أبو القاسم. (1415ق). المعجم الکبیر. المحقق حمدی بن عبد المجید السلفی. القاهره: مکتبة ابن تیمیة.
طبرى، محمد بن جریر. (1412 ق). جامع البیان فى تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفة.‏
طوسى، محمد بن حسن‏. (بی­تا). التبیان فی تفسیر القرآن‏. تصحیح احمد حبیب عاملى‏. دار إحیاء التراث العربی.‏
 الطوفی، نجم الدین سلیمان بن عبد القوی. (1407ق). شرح مختصر الروضة. تحقیق عبد الله بن عبد المحسن الترکی. بیروت: مؤسسة الرساله.
عثیمین، محمد بن صالح. (1421ق). شرح العقیده الواسطیه. تحقیق سعد بن فواز الصمیل. قاهره: دارابن الجوزی.
علی بن إبراهیم بن داود بن سلمان؛ أبو الحسن. علاء الدین ابن العطار. (1432ق). الاعتقاد الخالصمن الشک والانتقاد. المحقق سعد بن هلیل الزویهری. قطر: وزارة الأوقاف والشؤون الإسلامیة. الطبعة الأولى.
عیاشی، محمد بن مسعود. (1380ق). تفسیر عیاشى. تحقیق: رسولى. هاشم‏. تهران: ‏مکتبة العلمیة الاسلامیه‏.
غزالی، محمد بن محمد. (1324ق). المستصفی من علم الاصول. چاپ اول. بیروت: دار صادر.
_____________. (۱۳۵۱). احیاء علوم الدین. ترجمه موید الدین محمد خوارزمی. به کوشش حسین خدیو جم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
غزالی، محمدبن محمد. (۱۴۱۷ق). فیصل التفرقة بین‌الاسلام و الزندقة. دمشق: ریاض مصطفی عبداللّه.
غزالى، ابو حامد(بی­تا). إحیاء علوم الدین‏. بیروت –لبنان: دار الکتاب العربى.
فخر رازی. (1415ق). التفسیر الکبیر. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
فخر رازی، محمد بن عمر. (بی­تا). المطالب العالیة من العلم الإلهی. محقق احمد حجازی. سقا. بیروت: دار الکتاب العربی.
الفراء، محمد بن الحسین. (2015م). إبطال التأویلات لأخبار الصفات. بی­جا: بی­نا.
الفوزان، صالح بن فوزان بن عبد الله. (1420ق). الإرشاد إلى صحیح الاعتقاد والرد على أهل الشرک والإلحاد. مصر – قاهره: دار ابن الجوزی.
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب. (1426ق). القاموس المحیط. تحقیق مکتب تحقیق التراث فی مؤسسة الرسالة. بیروت. مؤسسة الرسالة للطباعة والنشر والتوزیع.
القاسمى، محمد جمال الدین. (1418ق). محاسن التأویل. چاپ اول. بیروت: دارالکتب العلمیه.
قرطبى، محمدبن احمد. (1364). الجامع لأحکام القرآن. چاپ اول. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
قمى مشهدى، محمد. (1368). تفسیرکنز الدقائق و بحر الغرائب. چاپ اول. تهران: سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1429ق). الکافى. قم: دار الحدیث.
لوح، محمد احمد. (1418ق). جنایه التأویل الفاسد علی العقیده الاسلامیه. السعودیه:. دارابن عفان.
 مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. ‏
مسلم، صحیح مسلم. (1407ق) شرح نووی. بیروت: دارالقلم.
مصطفوی، حسن. (1368). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌.
معرفت، محمد هادی. (1418 ‌‎ق). التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب. چاپ اول. مشهد مقدس: الجامعة الرضویة للعلوم الإسلامیة.
المغراوی، محمد. (1405ق). المفسرون بین التأویل والإثبات فی آیات الصفات. الطبعة الأولى. ریاض: دار طیبة.
موسوى همدانى، سید محمد باقر. (1374). ترجمه تفسیر المیزان. چاپ پنجم. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم.
نجارزادگان، فتح‌الله. (1383). تفسیر تطبیقی. قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
نعمان بن محمد(قاضی نعمان المغربى). (بی­تا). اساس التأویل. بیروت: دارالثقافه.
نوری. میرزا حسین. (1408ق). مستدرک الوسائل. بیروت: مؤسسة آل­البیت الإحیاء التراث.
نیشابورى، نظام الدین حسن بن محمد. (1416ق). تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان. چاپ اول. بیروت: دار الکتب العلمیه.
هیثمی، نورالدین علی­بن ابی­بکر. (1408ق). مجمع الزوائد. بیروت: دارالکتب العلمیه.