نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 آموزش و پرورش

2 دانشجوی

چکیده

ایمان به رجعت از عقائد ویژه شیعیان است که در امتداد تاریخ گفت و گوهای درازدامنی حول محور اثبات یا رد آن پدید آمده است. عمده این گفتگوها در اطراف طیفی از آیات قرآنی گرد آمده که ظاهر آن چنین معنایی را افاده می­کند؛ اما مفسران اهل سنّت به دلایلی چنین خوانشی را برنتابیده­اند. نوشتار حاضر با روش کتابخانه­ای و با هدف تبیین مساله رجعت از نظرگاه علامه طبرسی و پاسخ به اشکالات آلوسی در دو بخش به این موضوع روی آورده است: در بخش نخست به صورت خاص آراء تفسیری امین الاسلام طبرسی و ادله وی در این باب بررسی گردیده است. طبرسی مسأله رجعت را با عطف به آیات قرآنی در دو محور امکانی و اثباتی جای داده و اشکالاتی که بر آن وارد گردیده پاسخ داده است. در بخش دوم 9 اشکالی که آلوسی از مفسران شناخته شده جریان تفسیری معاصر اهل سنّت به آراء علامه طبرسی وارد کرده بررسی و بدان پاسخ داده شده است. نتیجه­ای که در پایان به دست آمده روشن می­نماید که طرح مسأله رجعت یک مسأله قرآنی است؛ اما آلوسی با ادلّه برون قرآنی به نقد طبرسی برخاسته است؛ بدین روی نقدهای او بر اصل خوانش تفسیری طبرسی وارد نیست.

کلیدواژه‌ها

آلوسی، سید محمود. (1415). روح­المعانی. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابراهیمی، ابراهیم و همکاران. (1398). اهل سنت نفی رجعت و دفاع از موارد مشابه. کتاب قیم. صص 273- 290.
ابن حجر، احمد بن علی. (1404). تهذیب التهذیب. بیروت: دارالفکر.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر. (1419). تفسیرالقرآن العظیم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
اشعری، ابوالحسن. (بی­تا). مقالات الاسلامیین. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
القفاری، ناصر بن عبدالله بن علی. (1414). اصول مذهب الشیعه الامامیه الاثنی عشریه- عرض و نقد. بی­نا.
ترمذی، محمد بن عیسی. (1419). سنن. دارالحدیث. قاهره:دار الحدیث
حلی، حسن بن سلیمان بن محمد. (1421). مختصر البصائر. قم: النشر الاسلامی.
خلیل بن احمد. (1402). العین. قم: نشر هجرت.
خویی، ابولقاسم . (1410). معجم رجال الحدیث. بی­چا. قم: مرکز نشر آثار شیعه.
سبحانی، جعفر. (1428). المحاضرات فی الالهیات.قم: موسسه امام صادق.
سید مرتضی، على بن الحسین. (1411).رسائل. قم: دار القرآن الکریم.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (1412 (. مفردات ألفاظ القرآن بیروت: دارالشامیه.
ربانی گلپایگانی، علی. (1389). فرق و مذاهب کلامی. قم: جامعه المصطفی العالمیه.
. (1385). درآمدی به شیعه­شناسی. قم: جامعه المصطفی العالمیه.
زمخشری، محمود بن عمر. (1407). الکشاف.بیروت: دارالکتب العربی.
ذهبی، شمس­الدین محمد بن احمد. (1382). میزان الاعتدال.چ الاولی. بیروت: دارالمعرفه.
ذهبی، محمد حسین. (بی­تا). التفسیر و المفسرون. بیروت: دار احیاء التراث­العربی.
صدوق، محمد بن علی. (1413).من لا یحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
(1378). عیون اخبارالرضا.تهران: نشر جهان.
(1362). خصال. قم: جامعه مدرسین.
 (1403). معانی­الاخبار. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
 (1414). اعتقادات. قم: کنگره شیخ مفید.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (1361). تفسیر القرآن الکریم. قم: بیدار.
طبرسى، فضل بن حسن. (1372). مجمع­البیان فی تفسیرالقرآن. تهران: ناصر خسرو.
 (بی­تا). ترجمه تفسیر مجمع­البیان. تهران: فراهانى.
(1390). اعلام الوری باعلام الهدی. تهران: اسلامیه.
طبری، محمد بن جریر. (1387). تاریخ الامم و الملوک. بیروت: دارالتراث.
طوسی، محمد بن حسن. (1411). الغیبه. قم: دارالمعارف الاسلامیه.
 (1407). تهذیب الاحکام. تهران: دارالکتب الاسلامی.
طباطبائی، محمد حسین.1374 .المیزان. ترجمه. سید محمد باقر موسوی همدانی.قم: دفترانتشارات اسلامی جامعه مدرسین.
عسکری، سید مرتضی (1417) . عبدالله بن سبا و اساطیر اخری. تهران: الجمع الاسلامی.
عقیلی، محمد بن عمرو. (1404). الضعفا. بیروت: دار الکتب العلمیه.
عیاشی، محمد بن مسعود. (1380). التفسیر. تهران: مکتبه العلمیه الاسلامیه.
فخر رازی، محمد بن عمر. (1420). مفاتیح الغیب. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
کاشانی، اصغر هادوی و مرضیه رضوی. (1391). فصلنامه علوم حدیث. راست نمایی احادیث رجعت صص53 - 87.
مجلسی، محمد باقر. (1403). بحارالانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مفید، محمد بن محمد.) 1413 (. اوائل المقالات. چ اول. قم: الموتمر العالمی للشیخ المفید.
الف.المسائل السرویه. قم: چ اول.الموتمر العالمی للشیخ المفید.
معرفت، محمد هادی. (1418).التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب. مشهد: الجامعه الرضویه للعلوم الاسلامیه.
نجاشی، احمدبن­على. (1407).رجال. قم: جامعه مدرسین.
نیشابوری، مسلم بن حجاج. (1412).الصحیح. قاهره: دارالحدیث.