پژوهشگران  ارجمند؛

1-لطفا جهت پیگیری مقالات،  فقط با ارسال پیام از طریق "تماس با ما " سامانه  و یا آدرس https://jcst.atu.ac.ir اقدام فرمایید.

2-هنگام ارسال مقاله، بارگذاری چکیده انگلیسی  الزامی است. مقالات بدون چکیده انگلیسی مطلقا بررسی نخواهند شد.

نشریه پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه یک نشریه با داوری بسته و دوسو ناشناس و با دسترسی آزاد است که از سوی دانشگاه علّامه طباطبائی به عنوان دانشگاه پیشرو در علوم انسانی و اجتماعی در ایران منتشر می شود. این نشریه به منظور فراهم نمودن محیط فکری برای پژوهشگران ملّی و بین المللی با تمرکز بر مباحث فلسفی و کلامی پایه گذاری شده است. این نشریه در پاسخ به پیشرفت های صورت گرفته در حوزه فلسفه کلام  انتشار یافته و هدف آن انتشار مقالات با کیفیت که یافته های مرتبط با موضوعات مهم پژوهش کلامی را گزارش می دهند می باشد.   

نشریه پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه فقط به صورت  آنلاین منتشر می شود.

جواز تقدیم مفضول بر أفضل در امامت و خلافت، مطالعه تطبیقی در کلام ابن ابی الحدید و حافظ برهان الدین حلبی شافعی

سیدمحمدحسن مومنی

دوره 3، شماره 5 ، اسفند 1401، صفحه 8-33

https://doi.org/10.22054/jcst.2022.70245.1091

چکیده
  مسأله خلافت و امامت بعد از نبوت از مهم‎ترین مسائل کلامی و تاریخی در جامعه اسلامی است. امامیه با تأکید بر معیار عصمت این مقام را در انحصار امامان معصوم علیهم­السلام می‎داند. عامه در تبعیت از سقیفه خلافت خلفای سقیفه و سایر خلفا را پذیرفته‎اند. پذیرش حاکمیت خلفای سقیفه با چالش عقلی تقدیم شخص مفضول بر شخص افضل، (امیرالمؤمنین علیه­السلام)، ...  بیشتر

نقد و بررسی تطبیقی صفات الهی از دیدگاه ماتریدیه و معتزله (با تأکید بر صفات خبری و مسئلۀ رؤیت)

سمیه خلیلی آشتیانی

دوره 3، شماره 5 ، اسفند 1401، صفحه 35-60

https://doi.org/10.22054/jcst.2023.71029.1098

چکیده
  یکی از مباحث مهم کلامی در میان فرق اسلامی از آغاز شکل‌گیری علم کلام تا به امروز که محل بحث و مناقشات بسیار بوده است، صفات الهی است؛ در این میان ماتریدیه در قرن چهارم هجری که به نظر می رسد با داعیۀ اتخاذ روشی میانه از معتزله و اشاعره توسط ابومنصور ماتریدی شکل می‌گیرد، در مباحث وجود شناختی صفات الهی برخلاف معتزله قائل به صفات زاید بر ...  بیشتر

بررسی تطبیقی دیدگاه ابن‌سینا و غزالی درباره صفات خداوند

فریده حکیمی؛ مهدی دهباشی

دوره 3، شماره 5 ، اسفند 1401

https://doi.org/10.22054/jcst.2023.71873.1106

چکیده
  هدف اصلی این پژوهش، بررسی دیدگاه غزالی و ابن سینا درباره یکی از بحث برانگیزترین مسائل کلامی در حوزه فلسفه اسلامی یعنی صفات خداوند و نحوه تبیین این دو اندیشمند از صفات الهی می باشد. با توجه به این که ابن سینا ادراک کنه ذات خداوند را محال می داند، لذا شناخت او را تنها از طریق شناخت صفات الهی ممکن می داند.چون ابن سینا، صفات خداوند را عین ...  بیشتر

عصمت انبیاء از منظر کلام اسلامی با بررسی تطبیقی بین دیدگاه متکلّمان مسلمان و آراء کلامی علّامه طباطبائی

یحیی صولتی

دوره 3، شماره 5 ، اسفند 1401، صفحه 87-112

https://doi.org/10.22054/jcst.2023.72050.1109

چکیده
  چکیدهعصمت، به عنوان یکی از مؤلّفه‌های مهمّ در باب نُبُوَّت به شمار می‌رود که بدون توجّه به آن، مبحث نبوّت، منتفی می-گردد. این مقوله، در دو بُعد زندگی وحیانی و حیات عادی انبیاء، مورد بررسی قرار می‌گیرد. در بُعد وحیانی، عصمت انبیاء، مورد اتّفاق نظر تمامی متکلّمان، فلاسفه و دیگر اندیشمندان قرار دارد؛ امّا در بُعد زندگی عادی، این ...  بیشتر

نقد آرای قفاری درباره باور شیخ کلینی به تحریف قرآن

اسماعیل اثباتی

دوره 3، شماره 5 ، اسفند 1401، صفحه 113-138

https://doi.org/10.22054/jcst.2023.71282.1102

چکیده
  ناصر بن علی قفاری از اساتید سلفی دانشگاه محمد بن سعود در کتاب «اصول مذهب الشیعه الامامیه، عرض و نقد» به نقد آرای شیعیان پرداخته است. فصل نخستین کتاب او دیدگاه شیعیان درباره قرآن را به بوته نقد کشیده است. مساله تحریف قرآن یکی از موضوعات مطرح در این بخش است.از نظر او شیعیان از دیرباز باور به تحریف قرآن داشته اند. او با استفاده از برخی ...  بیشتر

بررسی سیر تحول غیبت پژوهی امامیه با تاکید بر روش کلامی شیخ طوسی

مصطفی امیری؛ حیدر علی رستمی

دوره 3، شماره 5 ، اسفند 1401، صفحه 139-172

https://doi.org/10.22054/jcst.2023.71890.1107

چکیده
  ابوجعفر محمد بن حسن طوسی، ملقب به «شیخ الطائفه»، فقیه، محدّث، مفسّر و متکلم نامدار شیعه در قرن پنجم قمری، به عنوان نماینده مکتب بغداد با تاسیس حوزه نجف، مولف آثار گرانبهای شیعه در حوزه های مختلف دینی میباشد؛ در کلام و حدیث، کتاب «الغیبه» او -که موضوع این نوشتار است، در شمار مهمترین منابع مهدوی شیعه قرار دارد. الغیبۀ شیخ ...  بیشتر

تشیع ومختصات فرهنگ شیعی ازدیدگاه علامه طباطبایی: روش تفسیری اهل بیت(ع)«تفسیرقرآن به قرآن

محمدرضا ابراهیم نژاد

دوره 3، شماره 5 ، اسفند 1401، صفحه 173-202

https://doi.org/10.22054/jcst.2023.71921.1108

چکیده
  یکی از اموری که مورد اهتمام علامه طباطبایی قرارداشت پاسداری ازمذهب وفرهنگ شیعی بود. علامه به این نتیجه رسیده بود که شناخت غرب از مذهب شیعه شناختی ناقص ومنفی است وبه هدف جبران واصلاح این نقیصه بزرگ ، مجاهدت علمی گسترده ای را آغازنمود. از جمله شاخصه های مهم شیعی که علامه در اثبات وشناساندن آن سنگ تمام گذاشت، روش قرآن مداری و یا «تفسیرقرآن ...  بیشتر

بررسی تطبیقی معنویت دینی و معنویت عقلانی؛ با تأکید بر نظریه عقلانیت و معنویت آقای ملکیان

سیدسجاد جعفری؛ مهدی نعمتی

دوره 3، شماره 5 ، اسفند 1401، صفحه 203-228

https://doi.org/10.22054/jcst.2023.70294.1093

چکیده
  یکی از مباحث مهم در رابطه با دین ارتباط آن با عقلانیت است که پیرامون آن دیدگاه‌های مختلفی مطرح شده است؛ چنانکه امروزه گروهی از عقل‌گرایی محض به عنوان معیار مستقل تشخیص حق و باطل سخن به میان می‌آورند، به همین جهت پژوهش حاضر با بررسی تطبیقی معنویت دینی و معنویت عقلانی به دنبال پاسخ به این سوال است که نظریه عقلانیت تا چه اندازه می‌تواند ...  بیشتر

بررسی دیدگاه کلامی جوادی آملی بر المیزان در سیاق آیات 30بقره و32 انفال

رقیه حامل؛ رقیه حامل

دوره 3، شماره 5 ، اسفند 1401، صفحه 229-248

https://doi.org/10.22054/jcst.2023.70253.1092

چکیده
  پژوهش حاضر عهده‌دار ارزیابی نقدعلامه جوادی در تفسیرتسنیم بر آراء تفسیری علامه طباطبایی در تفسیر المیزان است. این دو تفسیر ، در تراز تفاسیر گرانسگ شیعه است. اهمیت مقاله حاضر از جهت نمایاندن دیدگاه انتقادی تفسیر تسنیم نسبت به المیزان است، تا بعد کسب آگاهی لازم در این زمینه ، بتوان پاسخگوی شبهات پرسشگران بود. از نکات قابل توجه در تفسیر ...  بیشتر

بررسی چیستی و مناسبات اراده الهی از نگاه شیخ مفید(ره)

سعید سلیمی

دوره 3، شماره 5 ، اسفند 1401، صفحه 249-270

https://doi.org/10.22054/jcst.2023.72092.1111

چکیده
  یکی از صفاتی که در آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السلام در مورد خداوند متعال به کار رفته، صفت «اراده» می باشد. در مرید بودن خدای متعال بین متکلمان و حکیمان اختلافی نیست؛ اما در تفسیر اراده خدا اختلاف وجود دارد. شیخ مفید در آثار متعدد کلامی خود، اراده الهی را صفتی حقیقی، لنفسه و ذاتی برای خداوند متعال ندانسته، بلکه صفتی ...  بیشتر

بررسی تطبیقی «عصمت» و «بهشتِ» حضرت آدم و « کیفیت خلقت حوا » از منظر ملاصدرا، سبزواری و علامه طباطبایی

مهناز مظفری فر

دوره 3، شماره 5 ، اسفند 1401، صفحه 271-294

https://doi.org/10.22054/jcst.2023.72051.1110

چکیده
  چکیده: مسائل مربوط به داستان حضرت آدم در تاریخ اندیشۀ ادیان ابراهیمی (یهود، مسیحیت و اسلام) مورد تحلیل تفسیرهای گوناگون قرار گرفته است. در قرآن کریم ماجرای خوردن میوة ممنوعه و به دنبال آن اخراج آدم از بهشت و پیش از آن، آفرینش او و نیز رابطة او با فرشتگان و مانند اینها با عبارات موجز بیان گردیده است. از آن میان، مسألۀ «عصمت» و «بهشتِ» ...  بیشتر

اثرپذیری دانشمندان مسلمان اهل سنّت در حوزة کلام اسلامی از امام علی (علیه‌السّلام)

فهیمه مغفرت؛ عباسعلی فراهتی

دوره 3، شماره 5 ، اسفند 1401، صفحه 295-322

https://doi.org/10.22054/jcst.2022.68923.1087

چکیده
  اولین فردی که پس از قرآن کریم و رسول خدا(ص)، در ساحت علم کلام، سخن به میان آورده و مباحث کلامی را مطرح و بیان نموده و کلامش سرچشمة این علم گشته است، امیرالمؤمنین امام علی(علیه‌السلام) است. با بررسی دیدگاه های مختلف دانشمندان به ویژه دانشمندان اهل تسنّن و بررسی تاریخی شرایط زمانی خلفای سه گانه از اعترافات اهل سنّت و معتزله می توان به ...  بیشتر

مقایسه مفهوم جامع خدا در قرآن با مفهوم جامع خدا در کتب مقدس سایر ادیان الهی

علیرضا فارسی نژاد؛ سید محمدهاشم پورمولا؛ علی طاهری دهنوی

دوره 1، شماره 1 ، تیر 1398، ، صفحه 38-7

https://doi.org/10.22054/jcst.2019.41721.1009

چکیده
  مفهوم جامع خدا در کتاب‌های مقدس ادیان الهی با عناوین مختلفی مطرح شده است؛ در قرآن، کتاب  مقدس مسلمانان، با عنوان «اَلله»، در اَوِستا، کتاب مقدس زرتشتیان، با عنوان «اَهورامَزدا»، در تورات، کتاب مقدس یهودیان، با عنوان «یهوه» و در اِنجیل، کتاب مقدس مسیحیان، با عنوان «پدر آسمانی». پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این ...  بیشتر

غایتمندی افعال الهی از دیدگاه متکلمان اسلامی

احمد شجاعی

دوره 1، شماره 1 ، تیر 1398، ، صفحه 231-207

https://doi.org/10.22054/jcst.2019.43046.1018

چکیده
  بحث از غایت‌شناسی، به‌ویژه مسئلة غایتمندی افعال الهی، از مباحث مهم در حوزة معارف دینی، مخصوصاً در علم کلام است. برای هر ذهن فعال و کنجکاوی، این مسئله مطرح است که آیا افعال الهی معلل به غرض و غایت است یا نه، به‌خصوص در حوزة آفرینش ـ که مهم‌ترین فعل الهی استـ  آیا می‌توان برای آفرینش الهی غرضی ترسیم کرد؟ و اگر پاسخ مثبت است، آن غرض ...  بیشتر

بررسی تطبیقی صفت قیام مسلحانه امام از نگاه امامیه و زیدیه

سعید سلیمی

دوره 1، شماره 1 ، تیر 1398، ، صفحه 98-69

https://doi.org/10.22054/jcst.2019.44555.1014

چکیده
  امامت یکی از اصول بنیادین اسلامی است که بسیاری از اصول دیگر در پرتو آن تبیین می‌شوند. همان‌گونه که اختلاف در امامت به‌عنوان اصل بنیادین، سبب به‌وجود آمدن برخی از فِرَق اسلامی گردیده، اختلاف در صفات امام نیز باعث به‌وجود آمدن فِرَقی مانند امامیّه و زیدیّه در عالم تشیّع شده است. صفاتی مانند قیام مسلّحانه، عصمت، افضلیّت، علم، نسب ...  بیشتر

هدایت و ضلالت قرآنی و رابطةآن با اختیار انسان از منظر علّامه طباطبایی، فخر رازی و زمخشری

علی کربلایی پازوکی؛ زینت نوروزی

دوره 1، شماره 1 ، تیر 1398، ، صفحه 355-329

https://doi.org/10.22054/jcst.2019.42474.1010

چکیده
  یکی از موضوعات مهم قرآنی مسئلة هدایت و ضلالت است؛ در این رابطه، قرآن در مواردی هدایت و ضلالت را به خدا نسبت می‌دهد و درآیاتی نیز بر اراده و اختیار انسان در هدایت و ضلالتش تأکید دارد. چه رابطه‌ای بین هدایت و ضلالت الهی و نقش افعال اختیاری و ارادةانسان از منظر قرآن وجود دارد؟ این تحقیق با روش توصیفی، تحلیلی و تطبیقی به بررسی آیات هدایت ...  بیشتر

مسئله امامت از دیدگاه غزالی و خواجه نصیرالدین طوسی

محسن حبیبی؛ فاطمه عباس زاده

دوره 1، شماره 1 ، تیر 1398، ، صفحه 327-301

https://doi.org/10.22054/jcst.2019.38462.1001

چکیده
  غزّالی وجود امام را به ادلة شرعی و اجماع امت، ضروری و برای قوام دین و دنیا مفید می‌داند؛ اما عصمت را برای امام شرط نمی‌داند. او معتقد است تنها در امور کشورداری وتجهیز سپاه و... به امام نیاز است؛ و از آنجا که برای انجام این قبیل کارها به علم الهی و لدنّی نیازی نیست، از این‌رو، به عصمت نیازی نیست. او مانند دیگر پیروان اهل سنّت، تعیین امام ...  بیشتر